Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu tarafından hazırlanan “Yeni İlköğretim Programları ve
Öğretmen Yeterlikleri Işığında Etkili Kaynaştırma Uygulamaları” adlı kitabın
incelemesi yapılmış ve inceleme sonucunda edinilen izlenimler aşağıda özetlenmiştir:
Özel gereksinimli öğrencilerin ilköğretim okulları sınıflarına yerleştirilmesiyle
kaynaştırma uygulamaları 1986 yılından itibaren ülkemizde de başlatılmıştır. Ancak
kaynaştırma uygulamalarına katılan okullarda görev yapan yöneticiler, rehber
öğretmenler, sınıf ve branş öğretmenleriyle özel gereksinimli öğrenciler ve ailelerinin
pek çok problemle karşı karşıya kaldığı gözlenmektedir. Bu problemleri çözebilmek
için temel kuramsal bilgiler vermenin yanı sıra özellikle öğretmenlere karşılaştıkları
sorunları aşabilmeleri için öneriler sunmayı amaçlayan Etkili Kaynaştırma
Uygulamaları kitabı dört ana bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde yazar Kaynaştırma Modeli ve Özel Gereksinimli Öğrenciler konusuna
yer vermiştir. Bu bölümde ilk olarak “Kaynaştırma nedir? Ne değildir?” soruları ele
alınmış ve kaynaştırma uygulamalarında bulunması gereken temel özellikler
etkinlik örnekleriyle açıklanarak okuyucuya sunulmuştur. İkinci olarak “Kaynaştırma
uygulamalarından kimler yararlanır?” sorusuna yanıt verilmiş ve özel gereksinimli
bireyler yetersizliklerine göre gruplandırılmış ve bu grupların genel özellikleriyle
birlikte öğretim sürecinde dikkat edilmesi gereken konular hakkında önemli ipuçları
verilmiştir.
Değerlendirme ve Öğretimsel Uyarlamalar adını taşıyan ikinci bölümde yazar,
“öğrencinin performansını değerlendirmek, program ağırlıklı değerlendirme,
öğretimsel uyarlamalar ile okul yönetimi ve öğretimsel uyarlamalar” konularına yer
vermiştir. Bu bölümde özellikle her ders için sınıf müfredatından yola çıkılarak
yapılacak olan program ağırlıklı değerlendirme konusu işlevsel bir şekilde ele
alınmış ve bu değerlendirmenin nasıl yapılacağı aşamalı olarak etkinlik örnekleriyle
açıklanmıştır. Bu bölümdeki önemli bir diğer konuda öğretimsel uyarlamalar
konusudur. Öğretmenlere, sınıflarına yerleştirilen özel gereksinimli öğrencilerin
bireysel özelliklerini göz önüne alarak etkili öğretim yapabilmeleri için, öğretimin farklı
boyutlarında (içerik, materyal, etkinlik, yöntem, sınav, vb.) ne tür uyarlamalar
yapabilecekleri işlevsel etkinlik örnekleriyle sunulmuştur.
11
Elementary Education Online, 6(2), k:10-11, 2007.
İlköğretim Online, 6(2), k:10-11, 2007. [Sosyal Kabul ve Sınıf İçi Etkileşimin Artırılması ise üçüncü bölümde ele alınmış ve
“öğretmenin tüm öğrencilerin öğretmeni olduğunu göstermesi, öğrencilere bireysel
farklılıklar ve özel gereksinimli öğrencinin özellikleri hakkında bilgi verilmesi,
olumlu/istendik becerilerin öğretimi ve sınıftaki arkadaşlığın geliştirilmesi” konuları
incelenmiştir. Yazar bu bölümde somut, işlevsel ve uygulanabilir öneriler sunarak,
öğretmenlerin sınıflarındaki özel gereksinimli öğrenciyi akranlarına tanıtmak ve
kaynaştırma öğrencisinin akranları tarafından kabulünü artırmak için yapmaları
gereken çalışmaları etkinlik örnekleriyle birlikte vermiştir. Ayrıca yazar bu bölümde
tüm öğrencilere sosyal beceri öğretimi ve sınıftaki arkadaşlığın geliştirilmesi için
ne tür çalışmalar yapılabileceğini de etkinlik örnekleriyle açıklamıştır.
Son bölümde ise “önleyici sınıf yönetimi ve problem davranışların kontrol edilmesi”
konularına yer verilerek Sınıf ve Davranış Kontrolü ele alınmıştır. Bu bölümde yazar
ilk olarak önleyici sınıf yönetimi konusunu incelemiş, devamında ise öğretmenlerin
kolaylıkla uygulayabileceği önleyici sınıf yönetimi düzenlemelerini (olumlu bir sınıf
ortamı yaratmak, problem davranışların olumlu davranışlar öğretilerek önlenmesi,
öğretimin bireyselleştirilmesi) etkinlik örnekleriyle birlikte sunmuştur. Son olarak da
yazar problem davranışların kontrol edilmesi konusunu ele almıştır. Problem
davranışın belirlenmesi/tanımlanması, problem davranış hakkında veri toplanması,
problem davranışın nedeninin belirlenmesi, problem davranışı ortadan kaldırmak için
uygun yöntemin belirlenmesi ve uygulanması ile problem davranışın izlenmesi
basamakları aşamalı olarak etkinlik örnekleriyle birlikte öğretmenlere sunulmuştur.
Yazar, her bölümün sonunda konuyla ilgili kaynakları vermenin yanı sıra kitabın
sonunda daha ayrıntılı bilgiye gereksinimi olan öğretmenlere Kaynaştırma
Uygulamaları İle İlgili Kaynaklar başlığı altında bir okuma listesi de sunmuştur. Ayrıca
Sözlükçe başlığı altında özel gereksinimli bireylerde görülebilecek bazı
bozukluk/hastalıklara ilişkin tıbbi kavramlar da açıklanmıştır.
İncelenen kitap, kaynaştırma uygulamalarının yürütüldüğü okullarda çalışmaya
hazırlanan öğretmen adayları, sınıf ve branş öğretmenleri, rehber öğretmenler ve
yöneticiler için önemli bir başucu kitabı olabilecek niteliktedir. Kaynaştırma
uygulamaları konusunda yazılmış olan sınırlı sayıdaki eserden biri olan bu kitap
önemli bir ihtiyaca cevap verecektir. Öz kuramsal bilgilerin yanı sıra öğretmenlere
özellikle kaynaştırma uygulamalarında sıkıntı yaşadıkları özel gereksinimli öğrencinin
değerlendirilmesi, öğretimsel uyarlamaların yapılması, bu öğrencilerin sosyal
kabullerinin artırılması ve problem davranışlarının azaltılması konularında etkinlik
örnekleriyle birlikte işlevsel, uygulanabilir ve pratik önerilerin verilmesi bu kitabın en
önemli özelliği olarak görülmektedir. Verilen temel bilgiler ve somut önerilerin ışığında
öğretmenler sınıflarında karşılaştıkları problemlerle daha kolay baş edebilecekler ve
benzer problemlerle karşılaştıkları zaman gereksinim duyduklarında tekrar kitaba
başvurabileceklerdir.
Kitabın, başta kaynaştırma uygulamalarına katılan özel gereksinimli olan ve olmayan
tüm öğrenciler olmak üzere, öğretmen adaylarına ve halen bu uygulamalarda yer
alan tüm öğretmenlere ve yöneticilere faydalı olması dileğiyle…