Okulöncesi dönem ve
bebeklik yılları,
Büyüme, gelişim ve öğrenme için kritik bir dönem olarak tanımlanmaktadır.
Bu yıllarda çocuğun daha sonraki gelişimini etkileyen öğrenme ve davranış örüntülerinin temeli atılmaktadır.
devam

Dil becerileri ile zihinsel, sosyal, duygusal ve motor becerilerin kazanılması bu kritik dönemde gerçekleşmektedir.

Her yıl yaklaşık,
1.500.000 bebek dünyaya gelmektedir, bu bebeklerin %3.7’sinde gelişim ile ilgili bir problem olduğu ve %8.9’unun düşük doğum ağırlığı ve benzeri nedenlerle gelişim geriliği riski taşıdığı saptanmıştır (Tunçbilek, Alikaşifoğlu, Akadlı, Hancıoğlu ve Boduroğlu, 1996).
Bu çocuklar,
Düşük doğum ağırlığı
Prematüre olma
Yoksulluk ve benzeri
nedenlerle gelişim açısından oldukça önemli ve kritik olan bu yıllardan yeterince faydalanamamaktadırlar.
Bu çocuklar
gelişim aşamalarını akranları ile aynı hızda geçememekte,
bilişsel, dil ve sosyal becerilerde, motor  ve özbakım becerilerinde akranlarına göre yetersizlik gösterebilmekte,
Bir ya da birden fazla yetersizlik çocuğu etkileyebilmektedir.

Bu dönemde her hangi bir destek sağlanamaması
Gelişimsel yetersizliklerin daha da artmasına neden olmakta,
Akranlarla aralarındaki fark açılmakta,
İkinci yetersizlikler ortaya çıkmakta,
Akranları ile aynı ortamlarda eğitim alma şanslarını azalmaktadır.
Erken çocukluk özel eğitimi Programları (EÇÖEP)
Engelli ya da gelişimsel açıdan risk grubunda yer alan çocukların yaşamlarının ilk 36 ayında ya da 0-6 yaşları arasında  yapılan terapötik ve eğitimsel müdahaleleri içermektedir.
Bu çocukların, temel gelişimsel becerileri kazanmaları için gereken deneyimleri edinmelerine olanak sağlamaktadır.

EÇÖEP programlarının temel amacı
Gelişimsel riski olan ya da gelişimsel geriliği olan çocukların ve ailelerinin gereksinimlerini karşılamak
Çocukların akranları ile aralarındaki farkı azaltmaya çalışmak
Çocuğa eğitimsel bir çevre sağlayarak araştırması, yaratması ya da öğrenmesi için fırsatlar yaratmak, çocuğun  yetersizliği dolayısıyla kendiliğinden kazanmayacağı gelişimsel becerilerin öğretilmesini sağlamak

EÇÖEP sonuçları incelendiğinde
Çocukların gelişimsel becerilerinin arttığı,
Ailelerin çocuğa karşı tutumların olumlu yönde değiştiği,
Ailelerin bilgi ve diğer gereksinimlerinin karşılandığı
İstenmeyen / uygun olmayan davranışların azaldığı,
Çocuğun yalnızca gelişimsel düzeyinin değil aynı zamanda yaşam kalitesinin de arttığı görülmektedir.

EÇÖEP programları
Çocukların ve anne-babaların gereksinimleri doğrultusunda hazırlandığı zaman
aileler ve çocuklar bu programlardan daha fazla yarar sağlamakta;
ileride ortaya çıkması olası bir çok tıbbi, psikolojik ve sosyal problemler önlenebilmektedir.
EÇÖEP programları
Farklı şekillerde, farklı içeriklerle uygulanabilmektedir.
1. Önleyici programlar: Anne-baba adayları ile çalışılarak, hamilelik döneminde ortaya çıkan problemlerin çocuğun gelişimi üzerindeki olası etkilerini en aza indirmek hedeflenir.
2.Beceri odaklı programlar:Doğrudan çocuğun gelişimini hızlandırmayı ve beceri kazandırmayı hedeflenir.

devam
3. Aile odaklı programlar:Sadece çocuğun gelişimini destekleyen, beceri öğretimini temel alan programlar yerine, tüm aile sistemini temel alan erken eğitim programlarıdır. Ailenin gereksinimleri karşılanmaya çalışılmakta, aile sisteminde yapılacak iyileştirmelerin çocuğun gelişimini olumlu yönde etkileyeceği kabul edilir.
EÇÖEP programlarında
Çocuk gelişimci + özel eğitimci (erken çocukluk özel eğitimi alanında eğitim alan)
çocukların özellik ve gereksinimleri doğrultusunda
   doktor, hemşire, diyetisyen,
   fizyoterapist, konuşma terapisti,
   psikolog, sosyal hizmet uzmanı, öğretmen ekip üyeleri olarak çalışmaktadırlar.
Hazırlanan programların
içeriği ve uygulama şekli
0-2/3 ya da 3-6 yaş çocuklarının gereksinimlerine göre farklılaşabilmektedir.
Programlar
   4-5 hafta gibi kısa süreli ya da
   24 aylık uzun dönemli programlar olarak uygulanabilmektedir.
EÇÖEP
Ev merkezli ( Eğitimcinin belli aralıklarla çocuğu evde ziyaret eder, gelişimini değerlendirir, çocukla ev ortamında çalıştığı ve anne-babayı yönlendirir.)
Kurum merkezli (Anne-baba çocuk ile belli aralıklarla kuruma gider, değerlendirme ve eğitim çalışmaları kurumda yürütülür.)
Kurum+merkez (Ev ve kurumda ortaklaşa yürütülür)

KÜÇÜK ADIMLAR ERKEN EĞİTİM PROGRAMI
Ankara Üniversitesi
Özel Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi
Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı (KAEEP)
Ülkemizde 1996 yılından beri uygulanmaktadır.
KAEEP, 0-4 yaş arasındaki gelişimsel geriliği olan çocuklar ve ailelerinin gereksinimlerini karşılamayı amaçlayan, eve dayalı olarak yürütülen bir erken eğitim programıdır.

KAEEP’ te
Gelişimsel geriliği olan ya da bu riski taşıyan çocukların toplumsal yaşama olabildiğince bağımsız ya da en az bağımlı şekilde katılmalarını sağlamayı,
Ailelerin uygun ortamlar hazırlayarak
   çocuklarının gelişimini desteklemeleri,
   öğretme becerilerini kazanmaları,
   çocuklarındaki gelişmeleri değerlendirmeleri,
   değerlendirme sonuçlarına göre bireysel eğitim programı hazırlamaları,
   Gerektiğinde bireysel eğitim programında uyarlamalar yapmaları amaçlanır.

devam
KAEEP:Avustralya’da geliştirildi
Zihinsel Engellilere Destek Derneği (ZEDD) programın telif hakkını almıştır.
ZEDD programın Türkiye’de yürütülmesi amacıyla Ankara, Gazi, Anadolu ve İstanbul  Üniversiteleri ile protokol yapmıştır.
Kimler katıldı?
Gelişimsel gerilik tanısı alan ve gelişim geriliği riski taşıyan çocuklar ile bu çocukların anne ve babaları katılmıştır.
Bu çocuklar çeşitli üniversite ve devlet hastanelerinin çocuk nörolojisi, sosyal pediatri, genetik ve ilgili diğer bölümleri tarafından gönderilmişlerdir.
devam
1996-1999 yılları
   1996-1997 yılında 23,
   1997-1998 yılında 39,
   1998-1999 yılında 16 olmak üzere toplam 78 çocuk çocuk ve ailesi katılmıştır.
devam
Tüm grubun
   % 79.5’i (n=62) programa Ankara’dan
   % 20.5’i (n= 16) ise Ankara dışından katılmışlardır.
Programa katılan çocukların yaşları 0-48 ay
Çocukların tanıları
50 çocuk DS
12 çocuk CP
8 çocuk bilinmeyen nedenlerle gelişimsel gerilik,
5 çocuk Rett Sendromu ve otizm
3 çocuk organik ya da sosyo-kültürel etmenlere bağlı olarak gelişim geriliği riski
devam
Program süresince 9 çocuk çeşitli nedenlerle (taşınma, çocuğun hastalanması vb.) programdan ayrıldı.
8 çocuk sağlık nedenleri dolayısıyla yaşamını kaybetti.
Program için ön koşul
Daha önce hiçbir eğitim programına katılmamış olma
Program süresince başka bir kurumdan eğitim almama
Eğitim Materyali
Sekiz program kitabı (programın tanıtımı öğretim ilkeleri, değerlendirme envanteri ve 4 gelişim alanındaki becerilerin öğretimi)
Amaç:Anne ve babaların temel öğretim ilkelerini öğrenmelerini ve en doğru şekilde uygulayabilmeleri

Ön değerlendirme
Anne babaların değerlendirilmesi:
   Anne-çocuk ve baba-çocuk etkileşimlerini incelemek üzere 10’ar dakikalık video çekimleri yapılmıştır.
   Beck Depresyon Envanteri
   Aile Gereksinimlerini Değerlendirme Ölçeği
   Aile Stres Değerlendirme Ölçeği

Ön değerlendirme
Çocukların değerlendirilmesi:
Küçük Adımlar Gelişim Becerileri Envanteri
   Envanter 0-4 yaş çocukların gelişimsel düzeylerini değerlendirmek ve bireysel eğitim programını hazırlamak amacıyla kullanılan kontrol listelerinden oluşmaktadır.
   Envanterde büyük kas, küçük kas, alıcı dil ve kişisel toplumsal beceriler olmak üzere dört alanda beceriler yaş düzeyleri temel alınarak sıralanmıştır.

Uygulamacılar
Aile rehberleri: Programda gönüllü olarak çalışan Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi öğrencileri
Aile rehberleri
   Ön koşul:18 kredilik özel eğitim dersi almak
   50 saatlik kuramsal ve uygulamalı KAEEP kursu (3 dönem)
   40 aile rehberi
Uygulamacılar

üç öğretim elemanı
üç yüksek lisans öğrencisi: aile rehberleri koordinatörü
Anne baba eğitimi
Anne baba eğitimi (Ön değerlendirme süreci tamamlandıktan sonra)
2 saat / hafta olmak üzere toplam 5 haftalık eğitim
   Eğitim materyallerini kullanmak
   Çocuğunun gelişimini değerlendirmek
   Gelişimi izlemek

KAEEP yürütülmesi
Ev ziyaretleri:aile rehberleri / 2 saat / hafta
anne babanın birlikte evde olması koşul
İlk iki hafta: anne babalar ile birlikte çocuğun değerlendirmesi + aile rehberi koordinatörleri ile birlikte çocuğun bireysel eğitim programının hazırlanması
Ev ortamında ortam düzenleme, eğitim materyallerinin kullanımı, öğretim yöntemleri öğretimi + model olma
Aylık toplantılar
Aileler ile yapılan aylık toplantılar:
programın evde uygulanması
uygulama güçlükleri
çocuklarda meydana gelen gelişmelerin paylaşılması
anne babaların bilgilendirilmesi
Devam
Aile rehberleri ile aylık toplantılar:
Rehber koordinatörleri + aile rehberleri
uygulama güçlükleri
çocukların gelişimi
bireysel eğitim programları
gelişimin izlenmesi (grafikler)

Ev ziyaretleri

Aile rehberi koordinatörleri
Her ailenin en az bir kez olmak üzere evlerinde ziyaret edilmesi

Ek destek
Ailelere eğitim / oyuncak setleri (ZEDD).
Özel Eğitim Araştırma Uygulama Merkezi / Oyuncak kütüphanesi
Son değerlendirme
Çocukların değerlendirilmesi:
Çocukların gelişimlerinin değerlendirilmesi
Uygulama programları sonrası yaz programlarının hazırlanması

Son değerlendirme
   Ailelerin değerlendirilmesi:
   Anne-çocuk ve baba-çocuk etkileşimlerini incelemek üzere 10’ar dakikalık video çekimleri yapılmıştır.
   Anne ve babalar Beck Depresyon Envanteri’ni,
   Aile Gereksinimlerini Değerlendirme Ölçeği’ni,
   Aile Stres Değerlendirme Ölçeği’ni doldurmuşlardır.

Çalışma sonuçları
KAEEP’nın gelişimsel geriliği olan çocukların gelişimleri üzerindeki etkisinin incelenmesi,
Anne babaların gereksinimleri üzerindeki etkisinin incelenmesi,
Anne babaların stres ve depresyon düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi,
Anne babaların KAEEP’na ilişkin doyumlarının belirlenmesi,
Program sonuçlarını yordayan değişkenlerin incelenmesi,

KAEEP’nin çocukların gelişimi üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi
Bülbin Sucuoğlu, Hatice Ceber Bakkaloğlu, Pınar Özenmiş, Yeşim Kaygusuz
   kontrol grupsuz yöntemler
   Programın dört gelişim alanı üzerindeki etkileri
   Ayrıca
   gelişim geriliğinin düzeyi
   eğitime başlama yaşı
   annelerin eğitim düzeyi
   programın yoğunluğunun sonuçlar üzerindeki etkileri???

devam
Program etki endeksi
Eğitimsel anlamlılık testi
Tüm çocuklar erken eğitim programından yararlanmıştır.
Her çocuğun gelişiminde anlamlı değişmeler ortaya çıkmıştır.

gelişim geriliğinin düzeyi

HDGGÇ: hafif derecede gelişim geriliği
ADGGÇ: ağır derecede gelişim geriliği
KAEEP, hem ADGGÇ ve hem de HDGGÇ gelişimleri üzerinde etkilidir.
HDGGÇ’lar programdan ADGGÇ’lara göre daha fazla yararlanmışlardır.
gelişim geriliğinin derecesi + eğitime başlama yaşı
Gelişim geriliğinin derecesi toplam gelişim ve gelişim alanlarında son test puanları üzerinde etkili bir değişkendir.
eğitime başlama yaşının
gelişim geriliğinin derecesi ile yaşın ortak etkisinin anlamlı olmadığı görülmektedir.
annelerin eğitim düzeyi
Annelerin eğitim düzeyinin toplam gelişim ve gelişim alanları son test puanları üzerinde etkili bir değişken olmadığı görülmüştür.
programın yoğunluğu
Yoğun program: Haftada 2 saat / 7 ay
Daha az yoğun program: 2 ayda bir 3 saat / 7 ay
Program yoğunluğuna göre
   toplam puan
   Gelişim alanları puanlarında fark gözlenmedi.
Anne babaların gereksinimlerinin değerlendirilmesi
Bülbin Sucuoğlu
Aile Gereksinimlerini Belirleme Aracı
   Program öncesinde anne ve babaların en en temel gereksinimlerinin bilgi gereksinimi olduğu,
   Program sonunda anne babaların bilgi ve destek gereksinimlerinde ortalama %20 ve daha fazla azalma olduğu görülmüştür.

Anne babaların stres ve depresyon düzeylerinin değerlendrilmesi
Sevgi Küçüker
Aile Stres Değerlendirme Ölçeği (ASDÖ)
   annelerin KAEEP’na katılmalarının stres düzeyleri üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı bulunmuştur.
   babaların KAEEP’na katılmalarının yalnızca “çocuğun özellikleri” alt boyutunda stres düzeyleri üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu, ölçeğin diğer boyutları ve toplam puanlarında anlamlı bir etkisi olmadığı  bulunmuştur.

devam
Beck Depresyon Envanteri (BDE)
Annelerin depresyon düzeylerinin babaların depresyon düzeylerinden daha yüksek olduğu
Program sonrasında hem annelerin hem de babaların depresyon düzeylerinde anlamlı bir  azalma olduğu bulunmuştur.

Anne babaların doyumlarının değerlendirilmesi,
Bülbin Sucuoğlu
Anne Baba Program Değerlendirme Formu
Annelerin genel olarak programdan memnun kaldıkları ve programı yararlı bir program olarak değerlendirdikleri görülmüştür.

KAEEP’nın etkililiğini yordayan faktörlerin belirlenmesi:
Bülbin Sucuoğlu, Şener Büyüköztürk, Hatice Bakkaloğlu
Orantısal Değişim İndeksi:KAEEP’nın çocukların gelişimleri üzerindeki etkisi
Çocuklarının büyük kas, küçük kas ve toplam gelişimlerinin program öncesi döneme göre daha hızlı olduğu bulunmuştur.
çocukların alıcı dil ve kişisel toplumsal gelişimlerinin program öncesi gelişim hızlarına yakın olduğu görülmüştür.

Devam
KAEEP’nın etkisini yordayan çocuğa ilişkin faktörler
   Çocuğun gelişim geriliğinin derecesi ve türü toplam gelişim ve büyük kas gelişimine ilişkin kazancı yordayıcıdır.
   Gelişim geriliği derecesi küçük kas, alıcı dil ve kişisel toplumsal alanlardaki gelişimi yordayıcıdır.
Devam
KAEEP’nın etkisini yordayan anneye ilişkin faktörler
   Anneye ait faktörlerden (yaş, iş, eğitim düzeyi, gelir düzeyi, çocuk sayısı) hiçbirisinin çocukların gelişimsel kazançlarına etki etmediği bulunmuştur.
Son söz
Erken çocukluk özel eğitim programları gelişimsel geriliği olan çocuklar ve aileleri için çok yararlı programlarıdır ve yaygınlaştırılmalıdır.
Alıntı