Türk Hematoloji DerneÄŸi BaÅŸkanı Prof. Dr. Muhit Özcan, ABD’li bilim adamlarının yaptığı iki ayrı araÅŸtırmanın; görme fonksiyonunun düzelmesi ve kanserden diyabete hastalıkların iyileÅŸmesi için umut olduÄŸunu söyledi.
Prof. Dr. Muhit Özcan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, son beÅŸ yılda Türkiye’de yapılan kemik iliÄŸi nakli sayısının 600’den 1200’e çıktığını hatırlatarak, kemik iliÄŸi naklinde kök hücrenin kullanıldığına dikkati çekti. Kök hücrenin kemik iliÄŸi nakli dışındaki kullanım alanlarının büyük araÅŸtırmalara konu olduÄŸunu vurgulayan Özcan, “Kök hücre araÅŸtırmaları henüz doÄŸmamış bir bebek ancak çok umutluyuz” dedi.

Araştırmacıların son dönemde iki yeni sonuca ulaştığını dile getiren Özcan, bunların insanoğlunun aya attığı ilk adım gibi dev adımlar olduğunu ancak sonuca ulaşmak için daha çok zamana ihtiyaç duyulduğunu söyledi.

Gece körlüğünde tedavi mümkün

Araştırmalardan ilkinin, farelere dışarıdan verilen embriyonik kök hücrelerinin gidip retinaya yerleşmesi ve görme fonksiyonunda düzelmeye yol açması, ikincisinin de dışarıdan kök hücre vermeye gerek olmadan insanın kendi alelade bir hücresini yeniden programlayarak sinir hücresine dönüştürmesi ve hasarlı dokuyu tedavi etmesi olduğunu açıklayan Özcan, şöyle konuştu:

“Columbia Ãœniversitesi’nden Stephen Tsang’ın araÅŸtırması, yan görüş kaybı ve az aydınlatılmış alanlarda görme zorluÄŸu (gece körlüğü) ile karakterize edilen bir retinal hastalık grubu olan ‘Retinitis Pigmentosa’nın (tavuk karası) tedavisi için umut oldu.

Hastalık, retinada görmeyi saÄŸlayan hücrelerde hasara neden oluyor ve bu hastalık ABD’de 10 milyon, Türkiye’de ise 2.5 milyon kiÅŸide görülüyor. Tsang ve arkadaÅŸları, RP hastalığı taşıyan farelerin göz dibindeki retinaya embriyonik kök hücre transfer ettiler. Retinaya yapılan nakil sonrası o kök hücrenin hem oraya yerleÅŸtiÄŸi hem de faaliyet görmeye baÅŸladığı anlaşıldı.”

Prof. Dr. Özcan, retinaya yerleÅŸen kök hücrelerin iÅŸlevsel olamamalarının bugüne kadar bir sorun olarak ortaya çıktığını dile getirdi ve “Çalışma ile farelerde, embriyonik kök hücrelerin RP’yi düzelterek görme kaybında iyileÅŸmeye yol açtıkları gösterildi.

Tek sorun kansere yol açabilmesi

Bu önemli bir bulgu ama burada sorun deneye katılan farelerin yarısında kanser geliÅŸmesi. Tsang, kök hücrenin kanser yapabilme sorununu aÅŸtıktan sonra insan deneylerine geçeceklerini söyledi” diye konuÅŸtu.

Terminatör gibi

Türk Hematoloji DerneÄŸi BaÅŸkanı Prof. Dr. Muhit Özcan, ABD’deki Stanford Ãœniversitesi’nden Marius Wernig ve Thomas Vierbuchen’in de, hücre mühendisliÄŸi yöntemleriyle farelerde herhangi bir hücreyi sinir hücresine dönüştürdüklerini açıkladı. Sinir dokusu hasarının iyileÅŸmesinin “olanaksıza yakın” olduÄŸuna dikkati çeken Özcan, herhangi bir baÄŸ dokusunu alarak 9 geni aktive eden bilim adamlarının hücreyi yeniden programladıklarını anlattı.

Prof. Dr. Özcan, “Hasarlı doku dışındaki bir baÄŸ doku hücresi, genetik deÄŸiÅŸikliklerle kök hücre özelliÄŸi kazandırılarak sinir hücresi halini aldı. Dışarıdan kök hücre vermeden hücrede genetik deÄŸiÅŸiklik yapıldı” dedi.

Bu şekilde dışarıdan verilen embriyonik kök hücrelerin olası risklerinin de ortadan kaldırılabileceğine işaret eden Özcan, bunun devrim niteliğinde bir gelişme olduğunu dile getirerek, sözlerini şöyle tamamladı:

“Dışarıdan bir hücre vermenize, kök hücre aramanıza ihtiyaç yok. Ä°nsanın kendi sıradan bir hücresi sinir hücresine dönüştürülüyor. Rüyamız, mesela yumurtalığı çalışmayan birinden bir miktar hücre alıp bunu yumurtalık haline dönüştürmek ve doÄŸurgan hale getirmek. Bu olabilecek gibi görülüyor.

Farelerde herhangi bir hücreden sinir hücresi elde edebildiysek, hücreyi yeniden programlama noktasındayız. Vücudumuzda milyarlarca hücre var. Ciltten, cilt altından bir hücre alıp kendi hücrenle istediğin gibi oynayabilirsin. Mesela bir ilacın yan etkisi mi var?

Alırsın hücreyi yeniden programlarsın ve o ilacın vücuttaki yan etkisini kaldırırsın. Gelecek burada ama bugün değil. Mucizevi ilerlemeler oluyor ama henüz felçli bir insanı koşturabilecek noktada değil. Ama her biri küçük mucizeler. Terminatör filminde adam kesildikçe kalkar yürürdü. Kesilmiş yeri programlıyorsun, hasta iyileşiyor.

Mesela diyabet hastasında insülin salgılayan hücre yok. O bölgedeki hücreyi programlıyoruz insülin salgılayan hücreye dönüşüyor. Dışarıdan kök hücre yok. Kanserden diyabete kadar tüm hastalıkların tedavisi için umut olur.”

CnnTürk