Mazeretim Var, Asabiyim Anne!

Çocuklarda asabiyeti içinde bulundukları döneme göre değerlendirmek gerekiyor.

Asabiyet her çocuk için farklıdır!

Asabiyeti her çocuk farklı şekillerde yaşar ve yansıtır. Bazı çocuklar duygularındaki yoğunluğu içekapanıklık şeklinde yaşarlarken, bazı çocuklar agresif davranışlar şeklinde; sosyal ilişkilerde uyumsuzluk, arkadaş ilişkilerinde uyum sorunları, agresivite şeklinde yaşayabiliyorlar. Asabiyet genel olarak, yaşanan duygu sorunları ve sonrasında bunun ifadesi şeklinde tanımlanabilir.

Bazı çocuklar neden daha asabidir?

Çocuklarda asabiyet dönemlere göre farklılık gösterebilir. Bir dönem için asabiyet olarak düşündüğümüz hareketleri, bir baÅŸka dönem için bu ÅŸekilde nitelendirmeyiz. Mesela 3 yaşındaki bir çocuÄŸun sinirliliÄŸi, yaÅŸadığı dönem itibariyle normal olabilir. Tabii derecesi çok yoÄŸun deÄŸilse… Bunun nedeni, 3 yaşına kadar çocukların benmerkezci olmalarıdır. Bu dönemde dünya onların etrafında dönüyordur. Dolayısıyla engellendiklerinde, oyuncakları ellerinden alındığında sinirlilik göstermeleri, geliÅŸimleri açısından anormal bir durum deÄŸildir. Daha ileri yaÅŸlarda ise çocuk aynı tepkiyi gösterdiÄŸinde bunu normal olarak kabul etmeyip, altında yatan nedenleri araÅŸtırıyoruz. Belki de çocuÄŸun gösterdiÄŸi asabiyetin nedeni paylaÅŸmayı bilmemesi veya bir baÅŸka sorunun dışavurumudur.

Ergenlik döneminde görülen asabiyet artışı

Ergenlik döneminde, çocuk kimliğinden yetişkin kimliğine geçiş dönemi olduğu için, gençlerin duygularını daha az kontrol edebildiklerini görüyoruz. Bu dönemde duygular çok yoğun yaşanıyor; kızgınlıklar, sevinçler, öfkeler çok daha yoğun oluyor. Ama her şeyden önce gencin bedeninde birtakım hormonel değişimler, oluyor. Beden İmajı onun için çok önemli oluyor. Daha fazla çevrenin düşüncelerini önemsiyor. Biraz aileden kopuş ve arkadaş çevresinin devreye giriş dönemi oluyor. Onun için aileye karşı agresyon bu dönemde daha fazladır. Hele ki tutumlarda hatalar varsa, kuşak çatışması yaşanıyorsa, gence müdahale fazlaysa sorunlar daha yoğun olabiliyor. Gençlerde öfke kontrolü zayıf olduğu için bu dönemde aileler zor durumlar yaşayabiliyor.

Çocuğun vücudunda asabiyetin etkileri nasıl görülür?

Asabiyetten kaynaklanan psikosomatik birtakım rahatsızlıklar, yakınmalar görülebilir: Baş ağrısı, mide ağrısı, karın ağrısı gibi. Hatta çocuklar zaman zaman bunu kullanabiliyorlar. Bedene etki eden sinirlilik mümkün olduğu için yine de duyarlı olmak gerekir. Gereğinden fazla yakınma varsa, bu ayrımı bilmek, gözlemek ve gerçekten sebep neyse onu ortadan kaldırmak gerekiyor.

Çocuğunuzu aktif olarak dinleyin

Anne babalar her ÅŸeyden önce çocuklarının sinirli davranışları karşısında hemen reaksiyon vermemeliler, hemen yargılamamalılar ve sorunları kesinlikle ÅŸiddetle çözmeye çalışmamalılar. Bu çocuÄŸu daha çok örseliyor, öz saygısının geliÅŸmemesine ve ilerisi için giriÅŸimcilikte sorun yaÅŸayan güvensiz bireyler oluÅŸmasına neden oluyor. Onun için sorunu bulmalılar ve çözmeye çalışmalılar, her zaman destekleyici olmalılar, çocuklarının karşısında deÄŸil onun yanında olmalılar ve onları anlamaya çalışmalılar. Tabii burada empati devreye giriyor, çocuÄŸu anlamak, çocuÄŸun duygularını dinlemeyi bilmek, ifade etmesine olanak vermek, gerektiÄŸi zaman rehberlik yapmak sorunlarıyla ilgili, çözümü öncelikle ona buldurmaya çalışmak… Burada tabii aktif dinleme gerçekten önemli. ÇocuÄŸun duygularını ifade etmesine olanak verirken bir yandan da onu belli bir yönlendirme içinde o konuÅŸmayı yapmak gerekiyor. Ama kendi fikirlerinizi empoze etmek deÄŸil,ona anladığınızı hissettirip doÄŸruyu buldurmaya çalışmak, sorunlarını çözme becerisi geliÅŸtirmek gerekiyor. Bunlar için ailelerin de eÄŸitime ihtiyaçları var ve çeÅŸitli kaynaklardan bilgi edinmeleri mümkün.

ÇocuÄŸunuz size mesaj veriyor olabilir…

Anne baba arasındaki kavgalar, tartışmalar,aile ortamının huzursuz olması, çocukla doÄŸru iletiÅŸim dilinin kurulmamış olması, anlaşılamama gibi durumlarda çocuklar tepkilerini agresif bir ÅŸekilde gösterebilirler. Aslında genelde çocuk “beni anlayın” demek istiyor ve dikkati kendisine çekmek istiyordur.

Çocuklar hangi nedenlerle asabileşirler?

Psikiyatrik sorunlarda: Çocukluk döneminde birtakım psikiyatrik rahatsızlıklar devrede olduğu zaman asabiyet görülebilir. Mesela; hiperaktivite, dikkat eksikliği, davranış bozuklukları durumlarında, asabiyet görülebilir.

Dürtü kontrolü problemlerinde: Çocukta dürtü kontrolü problemi olduğu için, engellendiği zaman reaksiyonu gereğinden fazla olabilir. Bağırma, çağırma, vurma, kırma şeklinde olabilir bu reaksiyonlar.

Davranım bozukluklarında: Çocukta davranış bozukluğu olması durumunda yine aynı sorunları yaşayabiliyor.

Tutum farklılıklarında: Ailedeki tutum farklılıkları da çocukların asabi olmalarında faktördür. Anne baba arasındaki tutum farklılıklarında çocuk nasıl davranacağını bilemez çünkü. Mesela, anne bir ÅŸeyi yasakladığı zaman baba özellikle çocuÄŸun yanında, “Aman canım ne olacak yapsın” dediÄŸinde çocuk bunu kullanıyor ve örneÄŸin annenin orada otoritesi zayıflayabiliyor, böyle bir durumda anneye karşı agresyon görülebiliyor. Çünkü anne çocuÄŸu engelleyen bir unsur haline geliyor.

KardeÅŸ kıskançlığı sebebiyle: KardeÅŸ etkeni varsa iÅŸin içinde çocuÄŸun asabiyeti yine artabiliyor. Her çocuk mutlaka yeni bir kardeÅŸ gelince bu duyguyu hissediyor. KardeÅŸini kıskanıyor, bu bazen çok üst seviyelere, kardeÅŸe zarar vermeye kadar çıkabiliyor. Özellikle anne babaların tutum hataları da durumu pekiÅŸtirebiliyor. “Sen büyüksün yapmaman lazım” gibi ifadeler aslında temelinde bir savunma da içerebiliyor kendileriyle ilgili,onun için asabiyeti daha çok artırıyor.

Uzm. Psk. Aynur Sayım zihinengellliler.com

çocuk, sinir, asabiyet, okul öncesi