DİŞ FIRÇALAMA BECERİ ANALİZİ

ÖN KOŞUL *ÖNGEREKLİLİK GÖSTEREN BECERİLER

Diş fırçasını tanıması gerekir.

Diş macununu tanıması gerekir

Diş fırçasını kavrayabilmesi gerekir.

Diş macununun kapağını açabiliyor olması gerekir

Çocuğun söyleneni anlayabilmesi gerekir.

1-Diş macunun kapağını açar.

Kullanamadığı(başatolmayan)eliyle macunu tutar.

Elini bi,raz yukarı kaldırır.

Başat elinin baş ve işaret parmağıyla macunun kapağını tutar.

Macunun kapağını açar.

2-Macunu diş fırçasına koyar (sürer)

Kullanmadığı eliyle macunu tutar.

Kılları yukarı gelecek şekilde sapından tutar.

Macunu sıkar fırcanın kılları üzerinne macunu sürer.

3-Macunun kapağını kapatır.

Kulanmadığı eliyle macunu tutar.

Macunun kapağını macunun ağzına yerleştirir ve kapatır.

4-Üst ön dişlerini fırçalar.

Kulandığı eliyle diş fırçasının sapından tutar.

Üst ön dişlerini yukarıdan aşağıya doğru ileri geri fırçalar.

5-Üst yan dişlerini fırçalar.

Başat eliyle diş fırçasının sapından tutar.

Üst yan dişlerini yukarı aşağıya doğru fırçalar.

6-Alt yan dişlerini fırçalar.

7-Diş fırçasını yıkar.

Diş fırçasının sapından tutar.

Kllandığı eliyle musluğu sağa çevirerek açar.

Kulandığı eliyle tutuğu fırçayı yıkar.

8-Ağzını suyla çalkalar.

Bardağı başat eliyle alır.

Musluğu açar.

Muslukltan bardağa su doldurur.

Sudan bir yudum alır.

Ağzını temizler (bunu iki kez tekrarlar)

9-Ellerini ve ağzını kurular.

Havluya uzanır

Havluyla ağzını kurular.

Ellerini kurular.

Havluyu tekrar asar..

ÇORAP GİYME BECERİ ANALİZİ

1*Topuğu geçirilmiş çorabı giyer.

2*Ayağın ucuna geçirilmiş çorabı giyer

3*Eline verilen çorabı giyer.

YA DA

1-Topuğa geçirilmiş çorabı giyer

    a.Öğrencinin her iki elinin baş parmağı içeride diğerleri dışarıda kalacak şekilde çoraptan tutar.

      b.Öğrenci çorabı yukarı doğru çeker.

2-Ayağına geçirilmiş çorabı giyer.

     a.öğrenci iki parmağın baş parmağı içeride diğerleri dışarıda kalacak şekilde çoraptan tutar.

     b.Öğrenci çorabı topuğundan geçirir.

     c.Öğrenci çorabı yukarıya çeker.

3-Eline verilen çorabı giyer.

    a.Öğrenci her iki elinin parmaklarını açıp kapayarak çorabın koncunu tutar.

    b.Öğrenci çorabı ayağının ucuna geçirir.

    c.   “”        ‘’         topuğuna kadar çeker

    d.            “”             “              “              “              geçirir.

    e.Öğrenci çorabı yukarıya kadar çeker.

YAPISAL GÖREV ANALİZİ

Görev alt basamakları ve izlerliliği yerine ,onu öğrenecek bireyden talep ettiği özelliklere göre betimlenir.

Görev yönergesi:

Görevin yapılması için verilmesi gereken yönergenin kısa ve kolay anlaşırlığı uzun ve karmaşıklığı

Sunuş biçimi:

Bir görevi tamamlamak için gerekli olan bilgilerin bireye hangi yolla verildiğidir.

Örnek:Öğrenciden dinlemesi,okuması vb. yollardan.

Örnek:1-den 10 kadar sayıları ritmik olarak sayma.

Tepki biçimi:

Öğrencinin tepki biçimi sözlü yada yazılı olabilir.

Sayısal beklentiler:

Öğrencinin istenen tepki sayısı(kaç soruyu yanıtlaması,kaç problem çözmesi)

Süreye ilişkin beklentiler:

Bazı görevlerin başarıyla tamamlanması öğrencinin hızına bağlıdır.

Doğruluk oranına ilişkin beklentiler:

Bir görev performansının başarılı olarak kabul edilmesi gerekli doğruluk standardıdır.

Örnek: En az doğru yanıt oranının  % 80 olması vb.

HANGİ BECERİ ANALİZİ YAKLAŞIMINI KULLANACAĞIMIZA NASIL KARAR VERECEĞİZ

                Sağlıklı ve eksiksiz beceri analizi yapabilmek için aşağıdaki soruları cevaplandırmak gerekir.

1.       söz konusu beceriyle / göreve aşina mısınız? Bu beceriyi düzenli olarak gerçekleştiriyor musunuz?

2.       basamak atlama olasılığı var mıdır?

3.       özel bir takım araçlar gerekli midir?

4.       özel araçların bulunduğu ortama gerek var mıdır?

1.       sorunun cevabı “evet” ise bellekten; “hayır” ise davranışı yaparak beceri analizi yapılmalı

BİLİŞSEL BECERİ ANALİZİ

Tam saatlerin okunuşunu bilme:

Önkoşul:1 den 12kadar sayıları bilir.

Akrep ile yelkovanı bilir(akrebin kısa kolu,yelkovanın uzun kolu gösterdiğini bilir.)

-Akrebin saati

-Tam saat gösterdiğinde söyler

-Söylenen saati,akrebi yelkovanı yerleştirir.

-Akrebi saat başlarında olduğunu ,yelkovanın 12’ye geldiğinde saati gösterir.

Doğruluk oranına göre:

Farklı 12 saat resmi gösterilir ve bunda 580 doğruluk oranı başarılır.

*Kendisinden saati göstermesi istendiğinde çocuğun sözlü olarak cevap vermesi beklenir.

*Çocuğa saat verilir ve saat sorulduğunda çocuğun saat üzerinde göstermesi beklenir.

*istenirse3-5 saat öğretilir.Çocultan bunu öğrenmesi beklenir.

*Daha sonra bu basamaklar4-6tanesi verilir. Bunlar öğrenildikten sonra

*6-8,8-9.10-12,basamaklarda çocuğa saati öğretmemiz gerekir.

Bilişsel nitelikli beceri analizini oluşturma yaklaşımı

Beceri basamaklarının geliştirebilmesi için yani bir ünitenin basamaklarını oluş turabilmek için

**1.Var olan kaynakların gözden geçirilmesi yararlanacakların başında okul programları,ders kitapları,dergiler rehber kitaplar yer almaktadır.Bu kaynakların incelenmesiyle ilgili öğretim aşamaları uyarlanır ve uygun olmayabileceği akılda tutulmalıdır.

**2.Gelişim alanlarının gözden geçirilmesi :Normal gelişim ardışıklığını veren kitaplardan yararlanılarak ünütenin basamaklandırılması gözden geçirilir.

**3.Proğram becerinin uygulanması:Beceri/görev ardışıklığının belirlenmesinin,rehber proğramlarda uyarlama yapılması yararlı olacaktır.Bu aşamada uyarlamanın nasıl yapılacağının bilinmesi önemlidir. Bu uyarlamalar ve değişiklikler.

-Proğramın içeriği yeterli olmayabilir.

-İçerik belli bir yöre için uygunluk gösterir iken diğer bölge için uygunluk olmayabilir.

-Proğramlar daalt basamaklar yeterli yada uygun ardışıklıkta olmayabilir.

**4.Bireyin beceri basamaklarındaki ustalık derecesinin belirlenmesi:

Bireyin ustalık derecesinin değerlendirilmesi amacı bireyin bir beceriyi ‘Beceri analiz basamaklarında bağımsız olarak yapabildiği düzeyi belirlemektir.Bireyin ustalık derecesini  belirlemede kullanılan iki yöntem vardır.

1.Tek fırsat yöntemi

2.Çoklu fırsat yöntemi

DOĞRU OLARAK GERÇEKLEŞTİRİLEN BASAMAK YÜZDESİNİ DULMAK

Beceri analizine göre performans alımını bitirdikten sonra “doğru olarak geliştirilen basamak yüzdesi” bulunur. Örneğin beceri analizinin 14 basamaktan oluştuğunu düşünelim. Öğrencimizin ilk oturumda 8 basamağı bağımsız olarak yaptığını, diğer 7 basamağı ise yapamadığını varsayalım. Bu durumda doğru olarak gerçekleştirilen basamak yüzdesini hesaplamak için aşağıdaki formülü kullanalım.

          Beceri analizinde doğru olarak yapılan basamak sayısı

          —————————————————————–  X 100

                              Beceri analizindeki toplam basamak sayısı

                Bir beceri analizi değerlendirmesi çoklu fırsat yöntemi ile yapmada anahtar, öğretimin değerlendirmeyle birlikte paralelliğin sağlanmasıdır. Öğretmen için öğrencinin yapamadığı her basamağı yapmak önemlidir, eğer öğretmen fiziksel olarak yardım ederse yada basamaklara model olursa doğru bir değerlendirme sağlanamaz.

BU İKİ YÖNTEMDEN HANGİSİNE KARAR VERECEĞİZ?

TEKLİ FIRSAT YÖNTEMİ

1.       Öğretim öncesinde, performans belirlerken

2.       öğretim sırasında, öğretim nasıl gittiğine ilişkin değerlendirme yaparken kullanabiliriz.

YARARLARI

1.       Değerlendirme kısa sürede tamamlanır.

2.       bireyin yaptığı ilk yanlış davranışta değerlendirme sona erdirilerek öğretime geçildiği için öğretime ayrılan süre artar.

3.       Değerlendirme sırasında öğrenmenin gerçekleşmesi için uygulamanın etkisi daha keskin olarak ortaya konmuş olur.

SINIRLILIĞI

                Bireyin yanlış yaptığı ilk basamakta değerlendirmeye son verdiği için, tüm basamaklara ilişkin bir değerlendirme yapılmış olur.

ÇOKLI FIRSAT YÖNTEMİ

                Öğretim öncesinde öğrencinin performans düzeyi belirlerken kullanabiliriz. Çoklu fırsat yöntemi, tamamlaması daha fazla zaman alabilir fakat uygulamaya daha fazla bilgi sağlar. Öğretmen beceri analizinde hangi bireysel becerilerin yada küçük beceri kümelerinin ustalığını öğrenebilir.

                Bu yöntemde, bireyin doğru olarak sergileyebileceği tüm basamaklar için şans tanıyor olması, yöntemin bir yararı olarak değerlendirilebilir. Ancak doğru olarak yerine getirilemeyen basamakların uygulayıcı tarafından yerine getirilmesi sırasında öğrenme gerçekleşebilir. Bu durum uygulamanın etkinliği net olarak görmemizi engeller.

PERFORMANS DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ

                BEP, öğrencinin yetersizlikten etkilenen tüm alanları için, öğrencinin var olan eğitimsel performans düzeyinin bir ifadesini içermelidir.

                Öğrencinin var olan düzeyini ifade etmenize yardımcı olmak için kendimize şu soruları sorabilirsiniz.

• Öğrencinin eğitimsel olarak kuvvetli ve zayıf olduğu yönler nelerdir?
• Hangi becerinin yada öğrenme alanlarının geliştirilmesine gereksinim duyulmaktadır.

Bir öğrencinin var olan eğitimsel performans düzeyi yazılırken şu öğeleri içerdiğinden emin olunmalıdır.

1.       Yetersizliğin öğrencinin genel ders programına katılmasını ve ilerlemesini nasıl etkilediğinin bir ifadesi

2.       Yetersizlikten etkilenen beceri alanlarındaki öğrencini performans düzeyinin betimlenmesi

3.       İlerleme için hedeflere eşlik eden mantıklı ip uçları yamak

ÖRNEK:

Murat için yazılmış performans düzeyi

Beceri alanı: iletişim

                Murat’ın iletişim becerileri genel müfredat programında ilerlemesi için önemli olan onun bu iletişim kurma yeteneğini sınırlandırmaktadır. Murat “Kim?” ve” Ne?” sorularını sorabilir/ cevaplayabilir; ancak “Nerede?” , “Ne zaman?” ve “Niye sorularında zorluk çekmektedir. Tam cümlelerle konuşur fakat ip ucu olmaksızın kişisel deneyimlerini ilişkilendiremez. Basit yönergeleri izler fakat diğerlerinin ona söylediğini anlamadığını ifade etmekte zorlanır.

Murat örneği gerekli öğeleri içermekte midir?

Murat örneğini tekrar okuyun ve aşağıdaki kontrol listesini doldurun.

1.       Yetersizliğin öğrencinin genel ders programına katılmasını ve ilerlemesini nasıl etkilediğinin bir ifadesi

Murat’ın iletişim becerileri genel müfredat programında ilerlemesi için önemli olan onun bu iletişim kurma yeteneğini sınırlandırmaktadır.

2.       Yetersizlikten etkilenen beceri alanlarındaki öğrencini performans düzeyinin betimlenmesi

Murat “Kim?” ve” Ne?” sorularını sorabilir/ cevaplayabilir; ancak “Nerede?” , “Ne zaman?” ve “Niye sorularında zorluk çekmektedir. Tam cümlelerle konuşur fakat ip ucu olmaksızın kişisel deneyimlerini ilişkilendiremez. Basit yönergeleri izler fakat diğerlerinin ona söylediğini anlamadığını ifade etmekte zorlanır

3.       İlerleme için hedeflere eşlik eden mantıklı ip uçları yamak .

Tam cümlelerle konuşur ……  ip ucu olmaksızın kişisel deneyimlerini ilişkilendiremez …… Basit yönergeleri izler …… diğerlerinin ona söylediğini anlamadığını ifade etmekte zorlanır.

AMAÇ VE HEDEFLERİN BELİRLENMESİ VE İFADE EDİLESİ

Yıllık amaçlar, öğrencini var olan performans düzeyine dayalı olarak bir akademik yıl içinde bekleyebileceğimiz çıktıları tahmin etmek için kullanılır. Başka bir deyişle, yıllık amaçlar BEP ekibinin öğrencinin gelecek öğretim yılında başarabileceğine ilişkin en iyi tahminidir.

Kısa dönemli hedefler, çocuğun şimdiki performans düzeyin ile yıllık amaçlar arasında anlamlı, orta ve ölçülebilir çıktısını betimler. Son kısa dönemli hedef, öğrencinin yıllık amacı başarmadan önceki son aşama olmalıdır.

YILLIK AMAÇLAR VE KISA DÖNEMLİ HEDEFLER

1.                  Normal eğitimde öğretim gören öğrenciler için değil, özel eğitim gereksinimi olan öğrenciler için hazırlanır. Buna normal sınıflarda kaynaştırma eğitimi gören öğrenciler de dahildir.

2.                  Okul ve aile arasında çocuğun bu amaç ve hedeflere ulaşacağına dair bir sözleşme değildir. Bunlar sadece öğretim yılı boyunca başarılması istenen önemli alanlardır.

Amaçlar ve hedefler çok geniş beceri ve gereksinim alanını kapsamaktadır. Bir çocuk ile ilgili BEP hazırlarken yalnızca çocuğun yetersizliği olduğu alanlarla ilgili amaç ve hedefler gerçekleştirilir.

                Aşağıda yer alan alanlarda amaç ve hedef yazabilir;

Akademik Beceriler; matematik hesaplama, okuduğunu anlama, yazma vb.

Bilişsel Beceriler; soyutlama yeteneği, hafıza becerileri vb.

Duygusal Ve Psikolojik Beceriler; kendine güvenme korkularını yenme vb.

Sosyal Davranışsal Beceriler; akranlarıyla geçinmek vb.

Dil Ve İletişim Becerileri; kendini etkili olarak ifade edebilme vb.

Öz Bakım Becerileri Ve Bağımsız Yaşam Becerileri; para kullanma, giyinme, tuvaletini yapma, ulaşım araçlarını kullanma vb.

Fiziksel Beceriler; ince ve kaba motor becerileri geliştirmek vb.

Mesleki Beceriler; çalışma becerilerinin gelişimi vb.

NEDEN AMAÇLAR VE HEDEFLER YAZILMALIDIR?

                Amaçlar ve hedef yazmak için en azından üç eğitimsel neden vardır? Bunlar;

1.       Özürlü öğrencilere olumlu yönde beklentileri destekleyen bir bakış açısı sağlar.

2.       Öğrencini ilerlemesini yada ilerlemesinin durmasını kaydetmek ve programla ilgili bireysel kararlar almak için açık ve net bir temel oluşturur.

3.       Terapistler, öğretmenler ve aileler gibi diğerlerinin bir öğrencinin ne gibi bilgi ve beceriler edinmesi gerektiği gibi konularda beklentilerini paylaşmalarını sağlar. Ayrıca eğitimcilerin öğrencilerin belirlenen becerileri göstermesini hangi koşullar altında ve hangi performans düzeyi beklenebileceğini içerir.

AMAÇ: Dördüncü sınıf düzeyindeki bir okuma parçası verildiğinde

 Melike, birbirini izleyen üç haftalık metin okuma zamanının ikisinde dakikada 125 kelimeyi % 97 doğrulukta okunacak.

HEDEF 1). İkinci sınıf başlangıç düzeyindeki bir okuma parçası verildiğinde

 Melike, birbirini izleyen üç haftalık metin okuma zamanının ikisinde dakikada 125 kelimeyi % 97 doğrulukta okunacak.

HEDEF 2). İkinci sınıf sonu düzeyindeki bir okuma parçası verildiğinde

Melike, birbirini izleyen üç haftalık metin okuma zamanının ikisinde dakikada 125 kelimeyi % 97 doğrulukta okunacak.

HEDEF 3). Üçüncü sınıf başlangıç düzeyindeki bir okuma parçası verildiğinde

 Melike, birbirini izleyen üç haftalık metin okuma zamanının ikisinde dakikada 125 kelimeyi % 97 doğrulukta okunacak.

HEDEF 4). Üçüncü sınıf sonu düzeyindeki bir okuma parçası verildiğinde

 Melike, birbirini izleyen üç haftalık metin okuma zamanının ikisinde dakikada 125 kelimeyi % 97 doğrulukta okunacak.

AMAÇ VE KISA DÖNEMLİ HEDEFLERİN BÖLÜMLERİ NELERDİR?

                Öğrenme hedeflerinin dört temel bölümü bulunur.

Bunlar;

1.       koşul; davranışı hangi koşullar altında gösterdiği

2.       öğrencini adı

3.       açıkça tanımlanması gözlenebilir, ölçülebilir davranışlar

4.       performans ölçütü

1.                  KOŞUL:  koşul bir zorunlu bir de isteğe bağlı bölümden oluşur. İyi bir koşul ifadesi, öğrenme çıktısını değerlendirmede kullanılacak değerlendirme maddelerinin açık bir betimlenmesini mutlaka içermelidir.

Koşulun İsteğe Bağlı İki Bölümü Vardır:

a)       Uyarlamalar

b)       Değerlendirme ortamı

a)           Uyarlamalar: Öğrencinin performansını etkileyecek değerlendirmeden hemen önce yada değerlendirme sırasında sağlanan herhangi bir yardım yada uyarlamalardır. Değerlendirme süresince sağlanan uyarlamalar her bir öğrenci için farklı olabilir.

AMAÇ VE KISA DÖNEMLİ HEDEFLERİN BÖLÜMLERİ NELERDİR?

1.       Birey

2.       Davranış

3.       Koşul

4.       Ölçüt

1.       BİREY: çeşitli planlarda yer alan amaç ifadelerinin bazılarının öğretmenle ilgili olduğu gözlenmektedir. Örneğin; evde kullanılan araç gereçlerin adlarını öğret.

2.       DAVRANIŞ: kısa dönemli amaçlar öğrencinin ne yapacağını açık bir şekilde belirtmeli ve öğrencinin davranışlarını göstermektedir. Örneğin; Mutfak araç gereçlerini bilir. Tek sözcüklü yönergeleri yerine getirir.

3.       KOŞUL: öğrencinin yapmasını istediğimiz davranışların hangi koşullar altında gösterilmesi gerektiğidir. Bir koşul ifadesinde, zorunlu ve isteğe bağlı bölümle bulunur.

I.                     ZORUNLU BÖLÜM: MATERYAL

Materyal, öğrenme çıktısını değerlendirmede kullanılan değerlendirme materyali açıkça ifade edilmelidir.

II.                    İSTEĞE BAĞLI BÖLÜMLER

A). Uyarlamalar:

B). Değerlendirme ortamı

A). Uyarlamalar:

Davranışın gerçekleşme koşulları;

a). Sözel İstek Yada Yönergeler: öğrenci öğretmenin verdiği sözel istek ve yönergelerle davranışı gerçekleştirir.

“topu at dendiğinde”

“ ‘bana bak’ yönergesi verildiğinde”

“kırmızı olanı göstermesi istendiğinde”

                b). İstek Yada Yönergeler: öğrenci öğretmenin verdiği yazılı istek yada yönergelerle davranışı gerçekleştirir.

“D/Y” ifadelerini içeren bir çalışma kağıdı verildiğinde”

“10 toplama işlemi bulunan kağıt verildiğinde”

“Çizili olan bir hayvan figürünün içini boyaması istediğinde”

                c). Gereksinim Duyduğu Yardım Düzeyi: öğrencinin doğru tepkide bulunma olasılığını artırmak için öğretmen tarafından sunulan ip uçlarıdır.

                “model olunduğunda yeleğini giyer”

                “kısmi fiziksel yardımla çizgileri çizer”

                d).Çevresel Uyarlamalar:

Öğretimsel Uyarlamalar; bir çok kez tekrar edilmesi, görsel uyarana yer verilmesi

Fiziksel Uyarlamalar;         kalın griple çevrili kalem, belirgin çizgili kağıt

Sosyal Ortam Uyarlamaları; farklı ortamlarda yapılması genelleme aşaması için önemli

B). Değerlendirme ortamı:

Öğrencinin spesifik gereksinimlerini değerlendirmek için değerlendirme ortamını uyarladığımızda, değerlendirme ortamına yer vermelisiniz. “Ayrı bir odada test etme”

Ayrıca öğretmen beceri genellemesinin başarılması zor bir ders programı alanını hedeflediğinde “değerlendirme ortamına” yer vermelidir.

Örneğin; sosyal beceriler yada okul yaşamı amaç ve hedeflerinde ortam betimlenmesi önemlidir.

4.       ÖLÇÜT: Ölçüt, öğrencinin performansının, davranışının yeterliliği hakkında karar verebilmek için başvurduğumuz standartlardır.

Performans Ölçütünün 3 Bileşeni

A). ölçüt düzeyi

B). Öğrencinin Bu Düzeyi Kaç Kere Karşılaması Gerektiği

C). Değerlendire Programı

A). Ölçüt Düzeyi: Hedeflenen beceri ve kavramın öğretilip öğrenilmediğine karar vermeye katkıda bulunan ölçütlere gereksinimimiz vardır. Bu ölçütler şunlardır.

a). Zaman Sınırını Belirlemek: becerinin tamamlanması için zaman sırı belirlenir. Örneğin, 100 m’yi 14 sn.’de koşar.

Zaman sınırı süre ve bekleme süresine sınırlar konularak yapabilmektedir.

Süre: öğrencinin davranışı yaptığı sürenin uzunluğunun ifadesidir

…… bir saat içinde tamamlar.

…… en fazla 20 dakika içinde…

…… 5 dk içinde boyar.

Bekleme süresi: öğrencinin davranışını yapmaya başlamadan önce geçen sürenin uzunluğu.

……. Kartlar gösterildikten sonra 10 sn. içinde

……. Sözel yönergeler verildikten sonra 1 dk. İçinde

b). Yeterli Sayılacak Doğru Cevap Yüzdesi Yada Oranı Belirlemek

öğrenciye verilen görevlerin ne oranda yada yüzdede doğru yapıldığı

…….. on denemeden 8’inde doğru yapması

…… denemelerin %sekseninde doğru yapması

Örnek: Aysel, aynı tip birer kare, daire, üçgen şekilleri arasından üçgen olanları 5 denemenin 4’ünde gösterir.

                Ahmet toplamları 10’u geçmeyen iki ayrı kümedeki nesneleri sayarak sonucu sözel olarak 5 kereden beşinde söyler.

Deneme: Davranış öncesi uyaranları, bireyin davranışını ve davranış sonrasında uyarıları içeren her bir sunuş.

c). Kabul Edilecek En Az Doğru Davranış Sayısını Belirlemek

bazı durumlarda başarılması istenen en az sayıdaki davranış belirlenir

…… 20’de 17’sini doğru yanıtlar

…… 5 denemenin 4’ünde doğru yapar

…… bir gün içinde en az 3 kez dişlerini fırçalar

d). Davranışta Belirleyici Olan Önemli Bir Öğeyi Tanımlamak

bazı durumlarda uygun davranış sayısı yerine uygun davranış şekli tanımlanır.

Öğrenci adını tüm harfleri doğru sıra ve uygun büyüklükte yazar.

e) Ölçütlerin Kombinasyonunu Sağlamak

Örneğin öğrenci 10 toplama işlemini %100 doğru olarak 2 dk içinde yapar.

ÖLÇÜTLERİN UYGUNLUĞU NASIL BELİRLENECEK?

1.       gelecek beceriye geçebilmek için gerekli olan en az düzeyi,

2.       toplumda becerinin yapılması için gerekli olan gerekli olan en az düzeyi,

3.       becerinin izlenmesi ve kullanımı için gerekli olan en az düzeyi,

4.       akran performans düzeyini dikkate almalıdır.

B). Öğrencinin Bu Düzeyi Kaç Kere Karşılaması Gerektiği

                Amaç ve hedefler yazılırken öğrencinin ölçüt düzeyini kaç kere karşılaması gerektiği sıklıkla unutulur. Oysa ki bu bileşen çok önemlidir. Çünkü aileye ve diğer öğretmenlere bu beceriyi öğretmiş kabul etmeden önce öğrencinin beceriyi ne kadar tutarlı yapması gerektiği hakkında bilgi verir.

        Bir kural olarak öğrenme ölçüt düzeyinde en az 3 tutarlı performansa dayanması önerilmektedir. Bu düzey öğretmenin bir çocukla alışma deneyimine yada belirli bir ders programı alanında öğretme deneyimine bağlı olarak artabilir yada azalabilir.

C). Değerlendirme Programı

                Değerlendirme programı öğretmenin hangi sıklıkla öğrencinin hedefler üzerindeki ilerlemesinin değerlendirileceğinin planlanmasına yardım eder. Bu önemlidir çünkü aileye ve diğer öğretmenlere belirli bir davranışın süresi hakkında bilgi sağlar ki bu da öğretmenlerin öğretimsel programları değerlendirmesi için bir temel sağlar.

HER BİR AMAÇ İÇİN KISA DÖNEMLİ HEDEFLER NASIL SIRALANIR

Kısa dönemli hedef yazmak için iki genel strateji vardır

1.       Merdiven stratejisi (hiyerarşi – ardışıklık stratejisi)

2.       Pasta dilimi stratejisi (bir alanı kendi içinde önemli becerilere bölme

stratejisi)

1.       MERDİVEN STRATEJİSİ (HİYERARŞİ – ARDIŞIKLIK STRATEJİSİ)

                Bu yaklaşımda öğrenciler hedefleri ardışık olarak başarmalıdır. Öğrenci ikinci hedefe geçmeden önce birinci hedefi; üçümdü hedefe geçmeden önce ikinci hedefi başarmalıdır.

                Yıllık amaçlardan ardışık hedefler belirlemek için “beceri analizi” kullanılabilir. Ardışık hedefler yazmak için yıllık amaçta yer alan değişkenler uyarlanabilir.

– Koşulları değiştirerek

– Davranışları değiştirerek

– Ölçütleri değiştirilerek kısa dönemli hedefler yazılabilir.

                Ardışık hedefler yazmanın bir diğer yolu da, hedeflere bir takım uyarlamalar katmak sonra da bunları kademeli olarak kaldırmaktır.

2.       PASTA DİLİMİ STRATEJİSİ (BİR ALANI KENDİ İÇİNDE ÖNEMLİ BECERİLERE BÖLME STRATEJİSİ)

                İkinci stratejide belli bir ders programı alanındaki önemli beceri bileşenlerinin yerinin kesin olarak belirtilmesi üzerinde odaklaşılır; bu becerilerin ardışık olarak basamaklanması gerekli değildir.

                   Ardışık olmayan hedefler içinde uygulamalar yada yardım (öğretmen ip uçları, kendini kaydetme) eleyerek bir ardışıklık oluşturabilirsiniz. Bir sonraki hedefte bunları geri çekebilirsiniz.

                   Beceri farklı ortamlarda çalışarak, bir başka deyişle “ortam sayısını” sistematik olarak artırarak bir yapı ardışıklık oluşturabilirsiniz.

                   Bu sosyal becerileri okul yaşam becerileri çalışma becerileri yad günlük yaşam becerileri için uygulanabilir.

KISA DÖNEMLİ AMAÇLARIN DÜZENLENMESİ

1.       Kısa dönemli amaç “DAVRANIŞ” olarak ifade edilebilir. Bu

• Ölçüt
• Değerlendirme süreci
• Değerlendirme takvimi
• Koşullar ile desteklenir.

Örnek:

Kısa Dönemli Amaç: Öğrenci bağımsız ayakkabısını giyer…

Koşul: Beden eğitimi dersinde, okul dönüşünde, giy yönergesi verildiğinde…

Değerlendirme: Beceri analizi basamaklarını izleyerek…

Değerlendirme Takvimi: İki hafta sonra…

Ölçüt: % 100 doğrulukta…

2.       Kısa dönemli amaç “DAVRANIŞ + KOŞUL + ÖLÇÜT”  ile ifade edilir. Bu

• Değerlendirme süreci
• Değerlendirme takvimi

Örnek:

Kısa Dönemli Amaç: Öğrenci beden eğitimi dersinde, okul dönüşünde giy yönergesi verildiğinde bağcıksız ayakkabısını % 100 doğrulukta giyer.

Değerlendirme: Beceri analizi basamaklarını izleyerek…

Değerlendirme Takvimi: İki hafta sonra…

3.       Kısa dönemli amaç “DAVRANIŞ + KOŞUL + ÖLÇÜT + DEĞERLENDİRME İŞLEMİ”  ile ifade edilir. Bu

Örnek:

Kısa Dönemli Amaç: Öğrenci beden eğitimi dersinde, okul dönüşünde giy yönergesi verildiğinde bağcıksız ayakkabısını Beceri analizi basamaklarını izleyerek İki hafta sonra  % 100 doğrulukta giyer.

UZUN DÖNEMLİ AMAÇ

                Öğrencinin var olan performans düzeyi dikkate alınarak hazırlanan ve genellikle bir akademik yıl içinde ulaşılması planlanan amaçlara “uzun dönemli amaç” denir.

KISA DÖNEMLİ AMAÇ

                Uzun dönemli amaçlardan çıkarılan ve genellikle iki hafta ile üç ay arasında edinilmesi planlanan amaçlara “kısa dönemli amaç” denir.

ÖĞRETİMSEL AMAÇ

                Kısa dönemli amaçlardan çıkarılan ve genellikle bir ders süresinde öğrenilmesi planlanan amaçlara “öğretimsel amaç” denir.

BECERİ ANALİZİNDEN KISA DÖNEMLİ AMAÇ VE ÖĞRETİMSEL AMAÇ GELİŞTİRME

                Bir beceri analizi “ana başlıklar” ve bu ana başlıkların altında yer alan “alt başlıklar” dan oluşur.

                Bir öğrencinin beceri analizi üzerinde ustalığını değerlendirirken;

Ana Başlıklar:

• Bu ana başlı oluşturan alt basamakların tümü (+) ise, bu ana başlık için “kısa dönemli amaç” yazmaya gerek yoktur.
• Bu ana başlığı oluşturan alt basamakların bazıları (+) bazıları (-) ise, bu ana başlık için “kısa dönemli amaç” yazılır.

Alt Basamaklar:

• Beceri analizinde (-) almış olan ana başlığın altında yer alan alt basamaklardan hangileri (-) almış ise bu alt basamak için “Öğretimsel amaç” yazılır.

KISA DÖNEMLİ HEDEFLERİ OLUŞTURURKEN

Uyarlama

• Sözel istek yada yönerge
• Yazılı istek yada yönerge
• Materyal
• Çevresel uyarlamalar
• Gereksinim duyulan yardım düzeyi

Bir becerinin öğretiminde ulaşılması gereken uzun dönemli amaç, öğrenciyi o beceriyi bağımsız yapar hale getirmektir.

Beceri: pantolon giyinme

Uzun dönemli amaç: Pelin pantolonunu bağımsız olarak giyer

İpucu ardışıklığı:

• Tam fiziksel ipucu
• Kısmi fiziksel ipucu
• Model olma
• Sözel ipucu
• İşaret ipucu

ELE ALINAN BECERİ;

• Temel bir beceri (yemek yeme) ise,
• Öğrenci beceri basamaklarından yarısından çoğunu yardımsız olarak gerçekleştiremiyorsa,
• Basit taklit etme becerilerine sahip değil ise

İlk kısa dönemli amaç “……fiziksel ipucuyla yapar” olmalıdır.

Bunu izleyen kısa dönemli amaçlar ise ;

• “…….. sözel ipucu verildiğinde yapar”
• “…….. bağımsız olarak yapar” olmalıdır
• “…….. model olunduğunda yapar” a gerek yoktur. Zaten fiziksel yardım ile yaparken beceri basamağının nasıl yapılacağını görmektedir

ELE ALINAN BECERİ;

• Gelişim aşamalarının daha üst sıralarında yer alıyor ise,
• Taklit etme becerilerine sahip ise

Kısa dönemli amaç ardışıklığı;

• “…….. model olunduğunda yapar”
• “…….. sözel ipucu verildiğinde yapar”
• “…….. bağımsız olarak yapar” olmalıdır

AMAÇLARIN BAŞARILMASI İÇİN GEREKLİ OLAN ÖZEL EĞİTİMLE İLGİLİ HIZMETLERİN BETİMLENMESİ

                Bu basamakta hangi özel eğitim ve servislerin / hizmetlerin öğrencinin BEP’inde yer alan amaçlara ulaşmasına yardımcı olacağına karar vereceksiniz.

                Bilindiği gibi var olan performans düzeyi, çocuğun şimdi ne yapabiliyor olduğunu, yıllık amaçlar da şu andan itibaren bir yıl içinde öğrencinin neyi başarması gerektiğini betimler. Özel eğitimi ve diğer ilgili hizmetleri, öğrencini şimdiki başarısı ile bundan bir yıl sonraki başarısı arasında bir köprü olarak oluşturabiliriz.

                Özel eğitim, özürlü öğrencinin gereksinimlerini karşılamak için özel olarak desenlenmiş ve genellikle özel eğitim öğretmenleri tarafından sağlanan eğitim olarak tanımlanabilir.

                İlgili servisler / hizmetler ise, öğrencinin eğitimsel gereksinimlerini karşılamak için sağlanan diğer özel eğitim hizmetleri ya da terapiler olarak tanımlanabilir. Bu hizmetler ilgili servis personeli tarafından sağlanır. Özel eğitim ile ilgili servisler sınıfta, evde, hastanede, enstitülerde yada diğer ortamlarda sağlanabilir.

• Dil konuşma terapisi
• Odyolji

BEP geliştirilirken öğrencinin hepsi ya özel eğitimden ya ilgili servislerden ya her ikisinden birden hizmet alırlar.

Örneğin; öğrencilerinden biri sadece haftada 2 konuşma terapisi alabilir. Diğer bir öğrenci ise herhangi bir ilgili servise gerek duymadan sadece kaynak odada özel eğitim almaya gerek duyabilir. Bir başka öğrenci de ince motor becerilerini geliştirmek üzere özel eğitimin yanı sıra ayrı bir odada fizyoterapi hizmeti alabilir. Bu hizmetin hepsi BEP’de listelenmiştir.

                Bir öğrencinin özel eğitim ve / veya ilgili servislerden alacağı hizmetler BEP ekibi tarafından verilir. Bu kararlar alınırken öğrencinin BEP’de yer alan amaç ve hedefleri başarmasına yardımcı olmak esastır.

                Bir öğrencinin özrünün yapısı ya da şiddeti, öğrencinin günü belli bir kısmında özel sınıfta, özel bir okulda, günü çoğunu ya da tümünü özel sınıfta, özel bir okulda , hastanede ve diğer enstitülerde ya da öğrencinin evinde eğitilmesi gerekebilir.

                BEP’in önemli bir özelliği de ebeveyn  ve öğretmenlere öğrencinin nerde, ne kadar süre ile ilgili servislerden hizmet alacağı hakkınsa spesifik bilgi sağlanmasıdır.

                BEP öğrencinin özel eğitim programının önemli ayrıntılarını incelemelidir. Bunlar;

1.       TARİHİ: özel eğitim ya da ilgili servis hizmetlerinin ne zaman başlayacağı

2.       SIKLIK: servis hizmetlerinin ne sıklıkla sağlanacağı

3.       YER: servisin nerede verileceği

4.       SÜRE: hangi servisin ne kadar süre devam edeceği.

ÖĞRENCİNİN GENELEĞİTİM UYGULAMALARINA KATILMAYACAĞI ALANLARIN BETİMLENMESİ

                Özel eğitim ve ilgili servis hizmetleri öğrencinin genel eğitim uygulamalarında ilerlemesine yardımcı olmak için desenlenir. Fakat öğrencinin özrünün neden olduğu zorluklar nedeniyle genel eğitim uygulamalarına katılamayanlara ne olacak.

                Özürle olan öğrencinin mümkün olan en fazla ölçüde genel eğitim uygulamalarına katılımları beklenir. Ancak, özürlü öğrencilerin genel eğitim uygulamalarına katılım derecesi birbirinden farklılık gösterir. Bu da BEP ekibinin özürlü öğrencinin özürlü olmayan akranlarının arasına katılamayacağı ders içi, ders dışı ve sosyal etkinliklerinin açıklanması gerektiğini doğurmaktadır.

                Özel eğitim hizmeti alan öğrencilerin çoğu genel eğitim uygulamalarına çeşitli derecelerde değişik uygulamalar yaparak katılabilirler. Eğer öğrencilerimizden biri genel eğitim uygulamalarına uygun destek yardım ve hizmetlerle bile katılamayacaksa bu kararınızı BEP’de açıklamalısınız.

Özürlü olan bir öğrenci üç alanda genel eğitim uygulamalarına katıla bilir.

BEP’E ÖĞRENCİNİN KATILAMIYACAGI ETKİNLİKLERİ İFADE ETME YOLLARI

YÖNTEM 1): öğrencinin ders etkinliklerine, ders dışı ve sosyal etkinliklere katılmayacağı sürenin yüzdesini yazın.

Örnek: murat zamanın % 10’unda genel eğitim uygulamalarına katılmayacak.

YÖNTEM 2): öğrencinin ders etkinliklerine, ders dışı ve sosyal etkinliklere katılmayacağı sürenin saat / dakikasını yazın.

Örnek: Esra günde toplam 30 dakika genel eğitim uygulamalarına katılmayacak.

YÖNTEM 3): öğrencinin ders etkinliklerine, ders dışı ve sosyal etkinliklere katılmayacağı etkinliklerin listesini yazın.

Örnek: sedat genel eğitim uygulamaları ile ilgili tüm etkinliklere katılacak.

                Esin genel eğitim programındaki matematik ve ingilizce derslerine katılmayacak.

ÖĞRENCİNİN DEĞERLENDİRİLECEĞİ ALANLARI AÇIKLAYIN

                BEP ekibinin özürlü öğrencinin değerlendirme sırasında gereksinim duyduğu herhangi bir uyarlama hakkında gerekli bir ifadenin yazılması gerekir.

                Değerlendirme sırasındaki uyarlamalar özürlü öğrencilere diğer akranlarına oranla avantaj sağlama için değil, özürlü öğrencilerin bireysen gereksinimlerini karşılamak için yapılır. Örneğin; okuma bozukluğu olan bir öğrenci matematik alanında değerlendirirken öğrencinin matematik problemine vereceği yanlış cevap okumadan mı, yoksa problemi yanlış çözmeden mi kaynaklandığını belirleyebilmek için öğretmenin problemin öğrenciye sesli okuması yoluna gidilir.

Değerlendirme sırasında özürlü öğrenci ile;

1.       ZAMANLAMA / SÜREÇ KULANIMI

• Testi tamamlamak için daha uzun zaman verme
• Test sırasında daha sık ara verme olasılığı vermesi
• Öğrenciye testin diğer öğrencilerden farklı bir günde yada günün farklı bir zamanında uygulayabilmesi.

2.       DEĞERLENDİRME ORTAMI

Testin uygulanacağı yer yada teste alınan gurubun büyüklüğüdür.

• Öğrencinin testi farklı bir odada yapmasına izin verilmesi
• Testi küçük bir gurupla alınmasına izin verilmesi

3.       SUNUM FORMATI

Testin sunulma yoludur. Bir öğrencinin ana dilinde, sözel, yazılı olabileceği gibi, odyo teybe kaydedilmiş yada diğer sunum şekillerinde olabilir.

• Büyük yazılar
• odyo teybe kaydedilmiş yönerge ve sorular
• yönergelerin basitleştirilmesi
• yönerge ve soruların öğretmen tarafından öğrenciye okunması
• ana dilinde sorulması.

4.       YANIT FORMATI

Öğrencinin testlere yanıt verme şeklidir. Sözel olabileceği gibi ses kaydı yada diğer yanıt formatlarında olabilir. Bunlar;

• Braile
• İşaret dili
• Öğrencinin sözel yanıtının öğretmen tarafından kaydedilmesi
• Yardımcı teknoloji

Uygulamalara rağmen öğrenci özrünün yapısına bağlı olarak bir genel değerlendirme sınavına katılmayacaksa BEP’de değerlendirmenin öğrenci için neden uygun olmadığını ve öğrencinin nasıl değerlendirileceğine ilişkin bir ifade yer almalıdır. Bu gibi davranışlarda öğrencinin ilerlemesi alternatif değerlendirme yöntemleri ile ölçülebilir.

ALTERNATİF DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ

• Portfolyo değerlendirmesi (yani çalışmaları video teybe kaydedilmiş performanslar gibi kalıcı ürünlerin dosyalanması).
• Gelişimsel değerlendirmeler
• İşlevsel yazım becerilerinin değerlendirilmesi
• Uyumsal davranış kontrol listesi
• Müfredatın detaylı değerlendirilmesi

ÖĞRENCİNİN AMAÇLARA DOĞRU İLERLEMESİNDEN AİLESİNİN DÜZENLİ OLARAK NASIL BİLGİLENDİRİLECEĞİNİN BETİMLENMESİ

BEP ekibinin bir üyesi olarak aile çocukları için amaçların yazılmasına ve hizmetlerin belirlenmesine katılır. Ailenin bilgilendirilmesi konusunda BEP iki şeyi içermelidir.

1.       her bir öğrencinin yıllık amaçlar karşısındaki ilerlemesinin nasıl ölçüleceği,

2.       her bir öğrencinin ailesinin çocuklarının yıllık amaçlar ve kısa dönemli hedefler karşısındaki ilerlemenin düzenli olarak nasıl bilgilendirileceği. Bunun en az, özürlü çocuğu olmayan ailelerin öğrencinin ilerlemesi hakkında aldıkları raporlar kadar sık olması gerekir .

öğrencinin ilerlemesi hakkında aileyi bilgilendiren ifadenin iki şekli içermesi beklenir.

1.       öğrencinin amaçlar ve hedefler karşısındaki ilerlemesinin nasıl olduğu

2.       bu ilerleme ile yıl sonunda amaç ve hedeflerin ne oranda başarılmış olabileceği.

Ölçme kriterleri kısa dönemli hedefleri kapsar. Böylece öğrencinin hedefleri ne zaman başardığı belirlenerek aileye e diğer kişilere ilerleme rapor edilebilir. Aşağıda ilerlemeyi ölçme yollarına ilişkin öneriler yer almaktadır.

• Karşılaşılan kısa dönemli hedef sayısı
• Karşılaşılan yıllık hedef sayısı
• Quiz, test sonuçları
• Günlük, haftalık ilerleme tabloları
• Ön test – son test sonuçları

Çocuğun ilerlemesi konusunda aileyi bilgilendirme yolları:

• Aile öğretmen görüşmesi
• Düzenli aralıklarla mektuplar ve telefon görüşmeleri.

{loadposition legals}

ÖZEL EĞİTİM NEDİR ?

 

Özel eğitime ihtiyacı olan birey: Çeşitli nedÖZEL EĞİTİMİN İLKELERİenlerle, bireysel özellikleri ve eğitim yeterlilikleri açısından yaşıtlarından beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren birey.

Yetersizlik: Zedelenme ya da bazı sapmalar sonucu, bir insan için normal bir etkinliğin ya da yapının önlenmesi, sınırlandırılması hali.

Engel: Bireyin yetersizliği nedeniyle, yaşadığı sürece, yaş, cins, sosyal ve kültürel farklılıklara bağlı olarak oynaması gereken rolleri gereği gibi oynayamama   durumu.

 

Özel Eğitim;

{loadposition header}

Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için özel olarak yetiştirilmiş personel, geliştirilmiş eğitim programları ve yöntemleri ile onların özür ve özelliklerine uygun ortamlarda sürdürülen eğitime “özel eğitim” denir.

Çoğunluktan farklı ve özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara sunulan,

Üstün yetenekli olanları yetenekleri doğrultusunda en üst düzeye çıkmasını sağlayan

Yetersizliği engele dönüştürmeyi önleyen,

Engelli bireyi kendine yeterli hale getirerek

Topluma kaynaşmasını ve bağımsız, üretici bireyler olmasını destekleyecek becerilerle donatılan eğitimdir.

 

Neyi öğretir?

Özel eğitim, genel eğitimden içerik yönünden yani nelerin öğretileceği yönünden farklılaşmaktadır. Olağan çocukların kendiliğinden edindikleri becerilerin büyük bir kısmını yetersizlikten etkilenmiş özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara, yoğun ve sistematik biçimde öğretmek gerekmektedir.

Örneğin, giyinme, soyunma, yemek yeme becerilerini çocuklar, yetişkinleri gözleyerek, taklit ederek öğrenirler.

Genel eğitimden özel eğitimin ayrıldığı bir diğer nokta ise içeriğin düzenlenişidir. Genel eğitimde içerik ortalama çevresindeki çocuklar için merkezi programlarla belirlenirken, özel eğitimde programın içeriğini çocuğun ihtiyaçlarını belirler.

{loadposition header}

 

Türk Millî Eğitiminin genel amaçları doğrultusunda özel eğitimin temel ilkeleri şunlardır

573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (KHK)  belirtilmiştir.

1. Özel eğitime ihtiyacı olan tüm bireyler; ilgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda ve ölçüsünde özel eğitim hizmetlerinden yararlandırılır.
2. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimine erken yaşta başlanması esastır.
3. Özel eğitim hizmetleri, özel eğitime ihtiyacı olan bireyi, sosyal ve fiziksel çevrelerinden mümkün olduğu kadar ayırmadan plânlanır ve yürütülür.
4. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyin eğitim performansları dikkate alınarak; amaç, içerik ve öğretim süreçlerinde uyarlamalar yapılarak, yetersizliği olmayan akranları ile birlikte eğitilmelerine öncelik verilir.
5. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyin, her tür ve kademedeki eğitimlerini kesintisiz sürdürebilmeleri için her türlü rehabilitasyonlarını sağlayacak kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılır.
6. Özel eğitime ihtiyacı olan birey için, bireysel eğitim plânı hazırlanır ve eğitim programları bireyselleştirilerek uygulanır.
7. Ailelerin, özel eğitim sürecinin her boyutuna aktif katılmaları ve eğitimleri sağlanır.
8. Özel eğitim politikalarının geliştirilmesinde, özel eğitime ihtiyacı olan bireye yönelik etkinlik gösteren sivil toplum örgütlerinin görüşlerine önem verilir.
9. Özel eğitim hizmetleri, özel eğitime ihtiyacı olan bireyin toplumla etkileşim ve karşılıklı uyum sağlama sürecini kapsayacak şekilde plânlanır

 

 

1.Toplum içindeki rollerini gerçekleştiren, başkaları ile iyi ilişkiler kuran, iş birliği içinde çalışabilen, çevresine uyum sağlayabilen, üretici ve mutlu bir vatandaş olarak yetişmelerini,

2. Kendi kendilerine yeterli bir duruma gelmeleri için temel yaşam becerilerini geliştirmelerini

3. Uygun eğitim programları ile özel yöntem, personel ve araç-gereç kullanarak; ilgileri, ihtiyaçları, yetenekleri ve yeterlilikleri doğrultusunda üst öğrenime, iş ve meslek alanlarına ve hayata hazırlanmalarını amaçlar.

 

ÖZEL EĞİTİM KURUMLARI

 

AYRI OKULLARDA  ÖZEL EĞİTİM UYGULAMALARI

1. Görme Engelliler İlköğretim Okulları

Yatılı

Gündüzlü

1. İşitme Engelliler İlköğretim Okulları/Liseleri

Yatılı

Gündüzlü

1. Ortopedik Engelliler İlköğretim Okulları

Yatılı

Gündüzlü

1. Eğitilebilirler İlköğretim Okulları

Gündüzlü

1. İş Okulları

Gündüzlü

1. Eğitim ve Uygulama Okulları

Gündüzlü

1. İş Eğitim Merkezi

Gündüzlü

1. Otistik Çocuklar Eğitim Merkezleri (OÇEM)

1. Bilim Sanat Merkezleri
2. Hastane Okulları

 

NORMAL OKULLARDA ÖZEL EĞİTİM  UYGULAMALARI

 

Kaynaştırma

Özel Eğitim Sınıfı

EĞİTİMDE SİSTEM  BASAMAKLARI

 

 

 

 

 

 

1. ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ EĞİTİMİ

     Özel eğitim ihtiyaçları belirlenmiş, 0-36 ay arasındaki çocuklar için, özel eğitim hizmetleri, öncelikle ailenin bilgilendirilmesi ve desteklenmesi temeline dayalı olarak, üniversitelerle iş birliği ile eğitsel tanılama, izleme ve değerlendirme ekibi ve gezerek özel eğitim görevi verilen öğretmen tarafından evlerde ve kurumlarda sürdürülür.

Plânlanan bu eğitim doğrultusunda çocuk, aile ve eğitimci;

     Çocuğun özel eğitim ihtyaçlarının  belirlenmesi tanılama, izleme ve değerlendirme ekibi tarafından mümkün olduğunca ev gözlemleri ve gelişim ölçekleri kullanılarak yapılır.

     Eğitsel tanılama, izleme ve değerlendirme ekibi tarafından yapılacak inceleme ve değerlendirme çalışmaları, en az altı ayda bir yinelenir.

     Aile eğitimi hizmetlerinde, çocuğun ve ailenin ne tür destek hizmetler alacağı ve bu hizmetlerin kim tarafından, nasıl ve ne zaman verileceği eğitsel tanılama, izleme ve değerlendirme ekibi tarafından belirlenir.

     Bu çocukların, sosyal yönden gelişimlerini desteklemek ve ailelerin bilgi ve deneyimlerini artırmak için, resmî ve özel kreşlerde, bireysel özellikleri ve yaşları dikkate alınarak, belirlenen bir günde yarı zamanlı oyun grubuna yada etkinlik grubuna devam etmesine karar verilebilir.

     Aileler, eğitsel oyun, oyuncak, oyuncak kütüphaneleri, özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara kendilerini serbest ifade etme olanağı sağlayan oyun-eğlence alanları ve eğitsel kitap gibi konularda bilgilendirilir ve özendirilir.

2. OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ

Özel eğitim ihtiyaçları belirlenmiş  37-72 ay arasındaki  çocuklar   için,    okul öncesi eğitimi zorunludur  ve  kaynaştırma uygulamaları temeline dayalı olarak, destek eğitim plânları çerçevesinde sürdürülür. ,

     Özel eğitime ihtiyacı olan çocukların, bireysel yeterliliklerine dayalı gelişim özellikleri dikkate alınarak okul öncesi özel eğitim sınıfları ve okulları da açılabilir.

     Oluşturulacak özel eğitim sınıflarında ve okul öncesi özel eğitim okullarında sınıfların mevcudu, bir öğretmen için altı, iki öğretmen için on çocuktan fazla olamaz.

     Bu çocuklarda tuvalet eğitimi koşulu aranmaz.

3. HAZIRLIK SINIFI

     Bünyesinde özel eğitim sınıfları bulunan ilköğretim okulları ile özel eğitim ilköğretim okullarında, öğrencilerin gelişim ve bireysel özellikleri doğrultusunda, onları örgün eğitimi izleyebilecekleri duruma getirmek için hazırlık sınıfları açılabilir.

     Hazırlık sınıflarında en fazla 10 öğrenci bulunur.

Hazırlık sınıfı programı; bireylerin, sosyal etkileşim, iletişim ve temel yaşam becerilerini geliştirme, sınıfa, okula ve yaşama uyumlarını artırmaya yönelik hazırlanır.

     Kavrama, dinleme, anlama, anlatma, okuma ve yazmayla ilgili hazırlık çalışmalarını içeren bu programın süresi en fazla bir ders yılıdır.

Ders yılı sonunda hazırlık sınıfı öğretmeni, aile, okul rehber öğretmeni-psikolojik danışmanı ile okul yönetiminin ortaklaşa aldığı yöneltme kararı doğrultusunda öğrenci;

     Kaynaştırma uygulamaları yapılan ilköğretim okuluna,

     Özel eğitim ilköğretim okuluna,

     İlköğretim       programlarının       amaçlarını gerçekleştirecek durumda olmayan öğrenciler için, gelişim alanlarındaki  performans  düzeyi dikkate      alınarak     hazırlanmış   bir    eğitim programına devam ettirilir.

4. İLKÖĞRETİM

     Özel     eğitime ihtiyacı olan bireyler ilköğretimlerini;  özel eğitim veya diğer ilköğretim okullarında sürdürürler.

     Özel eğitim ilköğretim okullarına devam eden öğrencilerin gelişimleri izlenip, eğitim performansları dikkate alınarak, programın amaç, içerik, öğretim süreçleri ve değerlendirme boyutlarında uyarlamalar yapılarak, kaynaştırma uygulamalarına öncelik verilir.

     Özel eğitim ilköğretim okullarında sınıf mevcudu en fazla 10 öğrenciden oluşur.

     Zorunlu öğrenim çağındaki, klinik bakıma ihtiyaç duyan veya birden fazla alanda yetersizliği olanlar için destek eğitim plânı Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu tarafından hazırlanır.

Bu bireylerin eğitimleri, öncelikle ailelerinin bilgilendirilmesi ve desteklenmesi temeline dayalı olarak, gezerek özel eğitim görevi verilen öğretmenler tarafından kurumlarda ve evlerde sürdürülür.

5. EVDE EĞİTİM

     Herhangi bir eğitim öğretim kurumundan doğrudan yararlanamayacak durumda olan okul öncesi ve ilköğretim çağındaki özel eğitime ihtiyacı olan bireylere evde eğitim verilmesi esastır.

     Evde eğitim hizmetine karar verilmeden önce, bireyin bir eğitim öğretim kurumundan doğrudan yararlanmasına imkân verecek fiziksel, soysal ve ekonomik bütün önlemlerin alınıp alınmadığının değerlendirilmesi esastır.

     Evde eğitim hizmetleri kurul tarafından planlanır.

     Bu hizmetlerin, gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen tarafından sürdürülmesi esastır.

     Bireyin eğitim ihtiyaçları doğrultusunda bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanması esastır.

     Evde eğitimde, ailelerin bilgilendirilmesi, desteklenmesi ve eğitimin her aşamasına katılımlarının sağlanması esastır.

     Evde eğitim sürecinin birey, aile ve öğretmenin iş birliğine dayalı olarak planlanması esastır.

     Bireylerin gelişim durumları ve yeterliklerinin sürekli değerlendirilmesi ve buna göre eğitim sürecinde değişiklik ve düzenlemeler yapılması esastır.

6. ORTA ÖĞRETİM

     Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin, orta öğretimlerini özel eğitim okullarında veya diğer genel, meslekî ve teknik orta öğretim okullarında, kaynaştırma yoluyla sürdürmeleri esastır.

     İlköğretim okullarını bitiren; özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilerden genel, meslekî ve teknik orta öğretim okullarına yönlendirme kararı alınanlar, ilgili birimlerle yapılacak iş birliği çerçevesinde yatılı ve sınavsız olarak bu okullara yerleştirilirler.

     Çok programlı liselere ve meslek liselerine yönlendirme kararı alınanlardan, yatılı okumak isteyen öğrenciler için yakın yatılı okulların olanakları da değerlendirilerek yeterli kontenjan sağlanır.

     Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerden, açık öğretim lisesine yönlendirme kararı alınanlar tanılama, izleme ve değerlendirme ekibi tarafından izlenir.

     İlgili kurum ile programın ölçme ve değerlendirilmesi gibi konularda iş birliği yapılır.

7. YÜKSEK ÖĞRETİM

Özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilerden, yüksek öğretime yönlendirme kararı alınanların ilgileri, istekleri, yetenekleri, yeterlilikleri ve istihdam olanakları doğrultusunda ve ölçüsünde yüksek öğretim olanaklarından faydalanabilmeleri için sınavlarda ve değerlendirmede gerekli özel eğitim önlemleri alınır.

     Yüksek öğretim kurumları ile iş birliği yapılarak yerleştirilmelerinde, kredi ve burs almalarında öncelik tanınır.

8. YAYGIN EĞİTİM

     Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin temel yaşam becerilerini geliştirmek, öğrenme ihtiyaçlarını karşılamak, onları işe ve mesleğe hazırlamak amacıyla, farklı konu ve sürelerde, çevrenin olanakları ve ihtiyaçları doğrultusunda yaygın eğitim programları düzenlenir.

     Bu programlar, özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin aileleri ve yakın çevreleri için, bireyin gelişim sürecinde aktif rol almaları ve onlarla birlikte yaşam becerilerini geliştirmelerini sağlayacak biçimde hazırlanır.

     Özel eğitime ihtiyacı olan bireyleri iş hayatına hazırlayıcı iş ve meslekî yaygın eğitim programları; bu bireylerin bireysel gelişim özellikleri ve yeterlilikleri doğrultusunda yörenin, iş gücü piyasasının mevcut ve gelecekteki ihtiyaçları dikkate alınarak plânlanır; uygulama ağırlıklı ve bireyin o işi veya mesleği amaçlanan yeterlilikte yapmasını sağlayacak şekilde uygulanır.

     Yaygın eğitim faaliyetleri illerde oluşturulmuş bulunan Yerel Çalışma Konseyleri ile diğer resmî, özel ve gönüllü kurum ve kuruluşlar ile işbirliği çerçevesinde plânlanır ve uygulanır.

     Yaygın eğitim programları uygulayan diğer resmî,    özel    ve    gönüllü    kurum ve kuruluşlarca düzenlenecek programlardan iş    birliği   çerçevesinde,   özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin de, özel eğitim sınıfı ve    kaynaştırma    uygulamaları    ile yararlanmaları sağlanır.

ÖZEL EĞİTİME İHTİYACI OLAN BİREYLERİN SINIFLANDIRMASI

Her bireyin yetersizliği kendine özgü olmasına karşın, tanılanması, ihtiyaçlarının belirlenmesi, eğitimlerinde daha uygun düzenleme ve planlamaya yol gösterici olması için ortak özellikleri ve eğitim ihtiyaçlarına göre sınıflandırma yapılmaktadır.

1.      Zihinsel Öğrenme yetersizliği olan Bireyler

2.      İşitme Yetersizliği Olan Bireyler

3.      Görme Yetersizliği Olan  Bireyler

4.      Ortopedik Yetersizliği Olan Bireyler

5.      Dil ve Konuşma Güçlüğü Olan Bireyler

6.      Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Bireyler

7.      Duygusal, Davranışsal ve Sosyal Uyum Güçlüğü Olan Bireyler

8.      Otistik Özellikler Gösteren Bireyler

9.      Üstün Zeka ve Üstün Yeteneği Olan Bireyler

10. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Gösteren Bireyler

ENGELLİLİĞİN GENEL NEDENLERİ

Engelli olma nedenleri pek çok sınıflamalar halinde ele alınabilmektedir.En çok kullanılan sınıflama,doğum öncesi,doğum anı ve doğum sonrası oluşmalarına göre yapılan sınıflamadır.

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR

Üstün veya Özel Yetenek: Zekâ, yaratıcılık, sanat, spor, liderlik kapasitesi veya akademik alanlarda akranlarına göre üst seviyede performans gösterme durumudur.

Üstün zekalı ve üstün yeteneklilerin öğrenme yetenekleri, okullardaki genel eğitimin gerektirdiğinin çok üstündedir. Özellikle ilköğretim ve orta öğretim programları bu bireylerin ihtiyaçlarına göre düzenlenmiş olmadığından ve bundan dolayı da yeteneklerinin tümünü kullanamadıklarından dolayı Üstün zekalı ve Üstün yetenekli bireylerin, özel eğitim kapsamına alınarak , özel programlar ve özel yetişmiş personel tarafından eğitilmeleri gerekmektedir.

Üstün zekalı ve üstün yeteneklilerin dikkate alınması, onlardan özel biçimde yararlanma fikri oldukça eskidir. Ancak gerçek anlamda özel eğitimlerinin yirminci yüzyılda başladığı söylenebilir.

Özellikleri  

ü      Gelişimin tüm alanlarında yaşıtlarının ilerisindedirler.

ü      Erken yürür, erken konuşur, okumayı erken yaşta öğrenirler.

ü      Sürekli soru sorarlar, meraklıdırlar.

ü      Zihinsel ve fiziksel olarak büyük bir enerjiye sahiptirler.

ü      Ayrıntılara olağanüstü dikkat ederler.

ü      Öğrenme ve bilgiye sürekli açlık duyarlar.

ü      Zengin sözcük hazinesine sahiptirler. Kelimeleri doğru telaffuz ederler, yerli yerinde kullanırlar ve akıcı bir konuşmaları vardır.

ü      Çabuk öğrenme, kavrama ve akılda tutma özellikleri vardır.

ü      Uzun süre dikkatlerini bir konu üzerinde yoğunlaştırabilirler.

ü      İlgi alanları geniştir.

ü      Karmaşık problemler çözmekten hoşlanırlar.

ü      Sorumluluk duyguları kuvvetlidir. Sorumluluk almayı çok ister ve bunu yerine getirmekten hoşlanırlar.

ü      Gözlem güçleri vardır.

ü      Genelleme ve soyutlama yaparak bilgilerini başka alanlara aktarabilirler.

ü      Sebep-sonuç ilişkisine ilgi duyarlar.

ü      Yaratıcılık ve mucitlik özellikleri vardır.

ü      Azimli ve sebatlıdırlar.

ü      Kendilerine güvenleri tamdır.

ü      Espri yetenekleri vardır.

ü      Duyarlıdırlar, başkalarına karşı empati duyarlar.

ü      Güçlü bir konsantrasyona sahiptirler.

ü      Liderlik özellikleri vardır.

ü      Amaçlarına ulaşmaktan ve başarıdan zevk duyarlar.

ü      Orijinal ve eleştirel düşünceye sahiptirler.

ü      Başkalarıyla kolayca işbirliği yaparlar.

ü      Alçak gönüllüdürler, başkalarına yardım etmekten hoşlanırlar.

ü      Çalışkandırlar.

* Ancak bütün bu özellikler her çocukta aynı derecede bulunmaz.

 

 

Sınıflandırma:

Üstün zekalı ve üstün yetenekli bireylerin tanımlanmalarında kesin bir sınırlamayı gerektiren zeka bölümü kullanılarak sınıflandırma yapılmamaktadır. Ancak Türkiye’de yapılan sınıflandırmada Rehberlik Araştırma Merkezlerince yapılan ölçümler sonucu zeka bölümüne bakılmaktadır.Bu yaklaşımın değişmesi gerekir. Çünkü etiketlenme tehlikesi, Üstün zekalı ve üstün yetenekli bireyler içinde söz konusudur. Konulan etiket, bireye karşı ailenin ve toplumun tutumlarında değişikliğe neden olabilmektedir. Bu değişiklikler bir çok durumda bireyin gelişimini olumsuz yönde etkilemekte, aile içi ilişkileri bozmaktadır

Üstün zekalı ve üstün yetenekli bireylerin sınıflandırılması normal dağılım eğrisi dikkate alınarak zeka bölümü rakamlarıyla yapılmaktadır.Buna göre:

•  Zeka bölümleri 110-130 arası olanlar üstün zekalı bireyler,

•  Zeka bölümleri 130 ve daha yukarısı olanlar çok üstün zekalı yada dahi bireyler,

•  Zeka bölümü sürekli olarak 120 ve daha yukarı olup da güzel sanatlar, matematik, fen ve teknik gibi alanlarda yaşıtlarından belirgin ölçüde üstün olanlar özel yetenekli bireyler,

•  Genel olarak zekaları ortanın üstünde olup da müzik, resim ve diğer güzel sanatlar ile fen ve teknik alanlarda objektif ölçülerle yaşıtlarının % 99’undan üstün olanlar üstün özel yetenekli bireyler, olarak kabul edilmektedir.

Öğretmenlere Öneriler 

Bu tip çocuklar için sınıf öğretmeninin öğrenim görevlerinin dışında ek öğrenim  programları hazırlaması gerekir. Sınıfın seviyesi onların seviyesinden çok aşağıda kalabilir. Aşağıda belirtilen noktalar dikkate alınarak çocukların daha iyi gelişmelerine yardımcı olabilmek için sınıf öğretmeni;

1.      Çocuğun çalışma ve ödevlerini sınıfın işlemekte olduğu konularda ve   aynı tempoda tutmaya çalışmamalı, onun güç ve süratine uygun ödevler vermelidir.

a.      Ödevlerde tekrara ve alıştırmalara fazla yer vermemelidir.

b.     Daha  çok problem çözme tekniğini gerektiren ödevler vermelidir.

c.      Yarı teknik malzemelerin okunması,özetlenmesi, bazı araçların modellerinin yapımı, şemaların çizimi ve onların çalışma kurallarını açıklama ödevleri verilmelidir.

2.      Tartışma, proje ve dramatizasyon çalışmalarına önem verilmelidir.

3.      Tasnif, organize etme ve maddelendirme olanağı veren fırsatlar                   hazırlanmalıdır.

4.      Ders etkinliklerinde kitabi etkinliklerden çok,geniş gözlem ve deneylere yer verilmelidir.

5.      Kendilerine özgü ilgileri olduğundan grupla olduğu kadar bireysel çalışmalara da önem verilmelidir.

6.      Öğrenciyi okul içi ve okul dışı etkinliklere yönlendirmelidir.

7.      Önderliği gerektiren yada önderliği geliştirmeye fırsat verecek çalışmalara katılması için teşvik edilmesi gerekir.

8.      Bu tip çocuğun başarısını,sınıf arkadaşlarının başarı seviyesi ile değil kendi öğrenme güç ve sürati ile karşılaştırmalıdır.

9.      Anne baba ile bu konuda işbirliği yapılmalı,onlara çocuklarını ihmal etmeden ve gurura kapılmadan yetiştirmek için gerekli anlayışı kazandırmaya çalışmalıdır.

10. Bu çocuklarda üstünlük duygusunu yaratmak, aynı ” aşağılık duygusu ” kadar zararlı sonuçlar doğurur. Çocuk arkadaşlarını ve çevredekileri aşağı görür ve toplumda yalnız bir kişi olarak yaşamına devam etme tehlikesi ile karşı karşıya kalır. Onun için üstünlük duygusunun çocuklarda yaratılmamasına çok dikkat edilmelidir.

11. İleri öğrenim için en uygun yolun seçilmesinde uzmanlarla işbirliği yapılmalı.

12. Akademik konular için resim,müzik,beden eğitimi gibi dersler ihmal edilmemelidir.