UYGUN OLMAYAN DAVRANIÅžIN AZALTILMASI

Davranışları azaltma yöntemleri, birey üzerindeki etki ya da kontrol gücüne göre en ılımlıdan en az ılımlıya doğru sıralanabilmektedir. Uygun olmayan davranış uygun bir yöntemle azaltılabilecek veya ortadan kaldırılabilecekse, azaltma için öncelikle o yöntem seçilmelidir.

Ilımlılık sıralaması   Davranış azaltma tekniği
En ılımlı

En az ılımlı
Uygun olmayan davranışın ortaya çıkmasını önleme
Ayrımlı pekiştirme
Sönme
Tepkinin bedeli
Mola
Aşırı düzeltme
Bedensel ceza

UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI ÖNLEME
Uygun olmayan davranışların oluşmasını önlemek uygun olmayan davranışı azaltmak için çabalamaktan çok daha etkilidir. Uygun olmayan davranışla ilgili çevresel koşulları belirlemek ve bu koşulları değiştirmek davranışları azaltır.
Davranışın hemen ardından gelen çevresel özellikler davranışın yapılma eğilimini ya da sıklığını artırıyorsa bunlar pekiştireç etkisi gösteriyordur.

UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI ÖNLEMENİN YOLLARI
•   Davranış Zincirini Kırma
1.   Yakınlık Kontrolü: Sakin İletişim Fırsatı
2.   Şakayla Karışık Kontrol
3.   Beklenen Davranışa İlişkin Öğretimsel Kontrol Ve Yönergeler Sağlamak
4.   Problem Çözme Fırsatı Yaratma (Olumlu Seçenekler Önerme
5.   Uyaran Değişikliği : Nesnelerin Kaldırılması, Yerlerini Değiştirilmesi

SINIFTA ORTAYA ÇIKABİLECEK UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI ÖNLEME
1.   Öğrencileri beklentileri konusunda bilgilendirme
2.   Olumlu öğrenme atmosferi oluşturma (esnek, eğlenceli)
3.   İlginç ve anlamlı öğrenme deneyimleri sağlama
4.   Tehditten kaçınma
5.   Tarafsız davranma
6.   Kendine güven sergileme ve öğrencilerde kendine güven yaratma
7.   Öğrencilere olumlu atıfta bulunma
8.   Sınıftaki fiziksel düzenlemelere dikkat etme ve zaman ayırma
9.   Olumlu modeller kullanama
10.   Serbest zamanları sınırlandırma
11.   Akran etkileşimi
AYRIMLI PEKÄ°ÅžTÄ°RME

Uygun olmayan davranışların azaltılması için uygun davranışların artırılması ya da sürdürülmesi söz konusudur. İki temel pekiştirme ilkesine dayanır.
Birinci olarak, davranış uygun ayırt edici uyaranı izlediğinde pekiştirilir.
İkinci uygulamada, diğer davranışlar görmezden gelinirken belli bir hedef davranış pekiştirilir.

Ayrımlı Pekiştirme Türleri
1.   Diğer Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (DDAP)
2.   Alternatif Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (ADAP)
3.   Karşıt Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (KDAP)
4.   Seyrek Yapılan (Azalan) Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (SEDAP)
5.   Sık Yapılan (Artan) Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (SIDAP)

1.   Diğer Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (DDAP)

a). Uygun olmayan davranışların arasından birini belirlemek ve diğer uygun olmayan davranışlar devam etse bile seçilen uygun olmayan davranış yapılmadığında pekiştirilir.

b). Belirlenen bir zaman dilimi ya da gözlem süresi içinde uygun olmayan davranışların hiç olmaması durumunda, gözlem süresi sonunda bu durumun pekiştirilmesidir.

c). Gözlem süresi boyunca oluşan diğer davranışlar dikkate alınmaz.

Diğer Davranışların Pekiştirilmesinin Uygulama Biçimleri

–   Bütüncül Zaman Aralığına Dayalı Olarak DiÄŸer Davranışların Ayrımlı PekiÅŸtirilmesi: Belirlenen zaman aralığı içinde uygun olmayan davranışların pekiÅŸtirilmesi. Her 10 ya da her 30 dakikada bir.

–   Anlık Gözleme Dayalı Olarak DiÄŸer Davranışların Ayrımlı PekiÅŸtirilmesi: Belirlenen gözlem süresinin sonunda bakar ve öğrenci o anda davranışı yapmıyorsa, pekiÅŸtirir. Gözlem süresinin geri kalan kısmında oluÅŸan davranışlar dikkate alınmaz.

–   Yeniden BaÅŸlatılan Aralıkta DiÄŸer Davranışların Ayrımlı PekiÅŸtirmesi: Gözlem süresinin tamamında uygun olmayan davranış hiç sergilenmezse öğrenci pekiÅŸtirilir. Her uygun olmayan davranışın yapılmasından sonra gözlem aralığının yeniden baÅŸlatılır.

–   Artan Aralıklarla DiÄŸer Davranışların Ayrımlı PekiÅŸtirilmesi: Gözlem aralığı boyunca uygun olmayan davranış hiç yapılmazsa pekiÅŸtireç verilir. Öğrencilerin ilerlemesine baÄŸlı olarak aralığın süresi dereceli olarak artırılır.

2.    Alternatif Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (ADAP)
Azaltılması hedeflenen uygun olmayan davranışın daha uygun biçiminin pekiştirilmesidir. Alternatif davranışların pekiştirilmesi uygulamasının aşağıda sıralanan avantajları vardır.
•   Uygun davranışlara odaklanır.
•   Uygulayıcıyı çocuğun repertuarında olan ya da olmaya uygun davranışları gözden geçirmeye yöneltir.
•   Çocuğun davranışları üzerinde iki yönlü etkisi vardır. Pekiştirilen uygun davranışların artması ve uygun olmayan davranışların azaltılması. Öte yandan uygun olmayan davranışların cezalandırılmasına yer verildiğinde sadece uygun olmayan davranış azalır, uygun olan davranışın artması eğilimi gözlenmez.
•   ADAP sürecinin öğretimi ve uygulanması kolaydır.

3.    Karşıt Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (KDAP)
fiziksel olarak uygun olmayan davranışla aynı anda yapılamayacak davranışların pekiştirilmesidir. Örneğin başkalarına vurma davranışını azaltmak için kollarını bağlama davranışını pekiştirmek gibi. Başkalarına ve kendine zarar verme davranışında etkili bir yöntemdir.

4.    Seyrek Yapılan (Azalan) Davranışları Ayrımlı Pekiştirme (SEDAP)
Bazı davranışlar normalde yapılması gerektiğinden daha fazla yapıldıklarında uygun olmayan davranış özelliği kazanır. Seyrek yapılan davranışların ayrımlı pekiştirilmesi, başlama düzeyi verileri ile karşılaştırıldığında hedef davranış oranındaki küçük azalmaların pekiştirilmesidir.
Seyrek davranışları ayrımlı pekiştirmenin iki biçimi vardır;
1.   Davranışın belirlenen zaman aralığı bittikten sonra yapılmasına dayalı olarak pekiştirilmesi. Örneğin, ders sonunda tuvalete gitme.
2.   Belirlenen zaman aralığı içinde davranışın daha seyrek düzeyde yapılmasının pekiştirilmesi. Örneğin bir saatlik zaman aralığında 3 kez ya da daha az tuvalete gitmek istediğinde pekiştirilir.

Seyrek davranışların ayrımlı pekiştirmesinde en önemli öğe başlama düzeyinde belirlenen aralık süresince davranışın yapılma sıklığının kesin olarak belirlenmesidir.

UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI AZALTMA TEKNİKLERİ HİYERARŞİSİ

1.   Düzey: Ayrımlı Pekiştirme
2.   Düzey: Sönme
3.   Düzey: Hoşa Giden Uyaranı Çekme
(2.   Düzey Ceza)
Tepkinin Bedeli
Mola
4.   Düzey: Hoşa Gitmeyen Uyaran Verme
(1. Düzey Ceza)

BÄ°LÄ°NEN DAVRANIÅž AZALTMA TEKNÄ°KLERÄ°

SÖNME

Sönme, daha önceden pekiştirilen bir davranışın pekiştirilmemeye başlanmasıyla hedef davranışın sıklığının süresinin ya da yoğunluğunun dereceli olarak azaltılması sürecidir.
Sönme uygulamasının başında hedef davranışta artış ve çeşitlenme meydana gelir; ancak, uygulama kararlı ve tutarlı biçimde sürdürülürse, davranış giderek azalır. Kendine ya da çevresine zarar verme gibi davranışlarda sönme kullanılmaz.
Sönme uygulamasının etkililiği ile ilgili en önemli faktör tutarlılıktır. Sönmeni, kişinin kendi içinde, farklı zamanlarda, farklı kişiler arasında etkili olabilmesi için, davranış her yapıldığında görmezden gelinmesidir.
Pekiştirme kaynağının kontrol edilemediği durumlarda (parmak emme, kendini uyarma vb.) sönme etkili bir yöntem olmayabilir.
Sönme, çocukların dikkat elde ettikleri için yaptıkları uygun olmayan davranışların azaltılmasında etkili bir uygulamadır. Ancak, bazen çocuk istediği gerçekleşinceye kadar uygun olmayan davranışı yapar. Bu yönüyle uygulamacılar için uygulayıcılar için sönme kullanmak çok zordur.

Uygulayıcı daha önceden pekiştirdiği davranışı görmezden gelmeye başlayınca ne olur?

Çocuk uygulayıcının dikkatini elde etmek için davranışının sıklığını ve yoğunluğunu artırır. Bu sönme patlamasıdır. Sönme patlaması, sönme uygulamasının başlamasından sonra hedef davranışın yoğunluğunun veya sıklığının geçici olarak artmasıdır. Ne yazık ki uygulamacı sönme patlamasını bilmiyorsa, sönme programının etkisiz olduğu konusunda yanlış karar verir.
Uygulayıcı sönme kullanmadan önce patlama aşamasında uygun olmayan davranışı görmezden gelip gelmeyeceğine karar vermelidir. Eğer sıklığı ya da yoğunluğu arttığında davranışı görmezden gelmek mümkün değilse sönme kullanılmamalıdır. Sönme patlaması sırasında azaltılmak istenen hedef davranışlarda geçici ir artış olması sönme tekniğinin poatsiyel yan etkisidir. Söne kullanılırken bir başka dikkat edilmesi gereken nokta pekiştirilmemesine rağmen sönme uygulaması sırasında hedef davranışın geçici olarak kendiliğinden geri gelmesidir. Bu durumda en önemli tehlike davranışın yeniden dikkat ya da başka bir pekiştireç elde ediyor olmasıdır.

Sönme Tekniğini Etkili Şekilde Kullanmak İçin İzlenecek Basamaklar
•   Hedef davranışı izleyen bütün pekiştireçleri belirle.
•   Hedef davranışı izleyen bütün pekiştireçleri geri çek.
•   Hedef davranış her yapıldığında görmezden gel, tutarlı ol.
•   Sönme programı süresince uygun davranışları belirle ve pekiştir.
•   Kendiliğinden geri gelme ve sönme patlaması gerçekleştiğinde davranışı görmezden gelmeyi sürdür.
•   Uygulayıcı dikkatinin uygun olmayan davranışları değil de uygun davranışları izleyeceğini öğret ve göster

Sönmenin Avantajları
•   Sönme sözel ya da bedensel zorlama kullanmaksızın uygun olmayan davranışların azaltılmasında etkili olabilir.
•   Sönme çocukla uygulayıcı arasında mücadeleye yol açmaz ve çocuğun benlik saygısını azaltmaz.
•   Sönme bir ceza uygulaması değildir.
•   Sönmenin etkisi dereceli olabilirken etkililik süresi genellikle uzundur.
•   Uygun olmayan davranış görmezden gelinirken, uygun olan davranışların pekiştirilmesi sönme sürecinin en önemli öğesidir.

Sönme Ne Zaman Etkili Olmaz?
•   Hedef davranışı izleyen pekiştireçler belirlenemezse,
•   Hedef davranışı izleyen pekiştireçlerin geri çekilmesi mümkün değilse,
•   Çocukla ilişkideki diğer kişiler sönme sürecini uygulayamayacaksa,
•   Hedef davranışı izleyen arkadaş dikkati kontrol edilemiyorsa,
•   Hedef davranışın yanlışlıkla pekiştirilme (pekiştirme kazaları) olasılığı yüksekse,
•   Sönme patlaması süresinde çocuğun davranışı görmezden gelinemiyorsa ya da çevredeki diğer etkenler kontrol edilemiyorsa,
•   Hedef davranışı görmezden gelmek tehlikeli ise ya da uygun değil ise.

TEPKÄ°NÄ°N BEDELÄ°

Uygun olmayan davranışların hemen ardından, çocuğun sahip olduğu pekiştireçlerin ya da yıldız, gülen yüz, para gibi sembol pekiştireçlerin sistematik olarak geri alınmasıdır. Çocuğun daha önceden pekiştireç ya da sembol pekiştireç kazanmış olması gereklidir.
Tepkinin bedeli uygulamasına yer verildiğinde, çocuğa sözlü ve yazılı olarak bir liste ile her uygun olmayan davranışı için geri alınacak pekiştireç sayısı ve pekiştireç kaybetmesinin sonuçları açıklanmalıdır.

Tepkinin bedelinin farklı birkaç uygulama biçimi vardır.

•   Birincisinde, tepkinin bedeli, sembol pekiştirme uygulaması ile birlikte kullanılmaktadır. Bu uygulamada, çocuk uygun davranışları için kazandığı sembolleri, uygun olmayan davranışları yüzünden kaybetmektedir. Bu yolla uygun olmayan davranışların azaltılması hedeflenir.

•   İkincisi uygulama biçiminde, öğrencilere belli bir zaman diliminde kullanacakları belli bir toplam puan peşinen verilir. Bu puanlar, uygun olmayan davranışların ardından geri alınır. Bu süre içerisinde öğrencinin hala puanı kalmışsa, bu puanı istediği bir etkinlik, oyuncak ya da yiyecekle değiş tokuş edebilir.

İkinci şekil aşağıda belirtilen nedenlerle önerilmemektedir:
–   Tepkinin bedeli, hedef davranışın hedef davranışın hemen ardından uygulanmalıdır.
–   Tepkinin bedeli tutarlı ÅŸekilde uygulanmalıdır.
–   Çocuk uygun davranışları için, sıkça pekiÅŸtireç kazanıyor olmalıdır.
–   PekiÅŸtireçlerin geri alınması cezalandırıcı olmamalıdır. Ve kiÅŸileÅŸtirilmemelidir.

Tepkinin Bedelinin Avantajları
•   Sembol pekiştirme ve diğer olumlu pekiştirme uygulamaları ile birlikte kullanılabilir.
•   Evde ve okulda kolayca uygulanabilir.
•   Tepkinin bedeli uygulaması, davranışları azaltmada hızla etki gösterir; ayrıca, etkisi uzun sürelidir.
•   Uygulamacı, değişmesi gereken davranışları odaklanır.

MOLA

Bireyin , uygun olmayan davranışlarının hemen ardından, belirli bir zaman dilimi için pekiştirme kaynaklarından uzaklaştırılması anlamına gelir. Mola iki şekilde uygulanabilir.
1.   Pekiştireçlerin çocuktan uzaklaştırılması
2.   Çocuğun pekiştirme kaynaklarından uzaklaştırılması.
a). Çocuk uygun olmayan davranışı sürdürürken gruptan uzaklaştırılır.
b). Çocuk pekiştireci çevre ya da etkinliği izleyemez, etkinlik alanının dışındadır ve yüzünü genellikle pekiştirici olmayan bir duvara dönüktür.
c). Çocuk pekiştirici çevreden alınarak pekiştirici olmayan bir alana konulur.

Molanın Yararları:

•   Mola ve olumlu pekiştirme sürecini bir arada kullanmak kolaydır.
•   Mola sürecinin etkisi oldukça hızlıdır ve bu etki uzun sürelidir.
•   Çocuğu eğitim ortamından uzaklaştırmadan da mola uygulamaları yapılabilir.
•   Çok zorlayıcı davranışların (saldırganlık gibi) azaltılmasında mola önemli bir seçenektir.

Molanın Potansiyel Yan Etkileri Ve Olumsuzlukları:

•   Çocuğun sık ve uzun zaman aralıkları için pekiştireç bulunamayacağı bir alana gönderilmesi, uygulamacıya çocuktan kurtulma fırsatı sağladığı için olumsuz pekiştirme etkisi yaratabilir. Mola süresinin uzatılması, mola yönteminin suistimal edilmesi anlamına gelir.
•   Pek çok durumda molanın uygun olmayan davranışı azaltmada etkili olmadığına ilişkin veri elde edilmiştir.
•   Çocuklar arasındaki bireysel farklılıklar dikkate alınmazsa, çocukların birinin diğerine karşı pekiştirlmesi ya da cezalandırılması olarak algılanabilir. Bu durumda çocuk başka uygun olmayan davranışlar sergileyebilir.
•   Çocuğun eğitim ortamından uzaklaştırlması, akademik performansını olumsuz etkileyebilir.

Molanın Uygun Kullanımı İçin Öneriler:

•   Mola kullanımı, olumlu pekiştirme uygulaması ile eşleştirilmelidir.
•   Çocuk, bulunduğu ortam ve etkinliklerin mola alanındakilerden daha cazip olduğunu algılamalıdır.
•   Uygulayıcı molanın etkili olup olmadığını izlemeli, etkili değilse sürdürmemelidir.
•   Uygulayıcı, zor davranışlar sergileyen çocukları uzaklaştırma yöntemi olarak, mola uygulamasını suistimal etmemelidir.
•   Mola süresi gereğinden fazla uzatılmamalı, davranış durdurktan sonra en fazla 1-3 dakika olmalıdır.
•   Mola alanının pekiştirici olmamasına özen gösterilmelidir.
•   Mola, saldırganlık ve zarar verme davranışları için etkili olsa bile, kendi başına olmayı yeğleyen çocuklar için kullanılmamalıdır.
AÅžIRI DÃœZELTME/ONARMA

1.     ONARICI AŞIRI DÜZELTME
Düzeltme (onarma), çocuÄŸun çevreyi uygun olmayan bir davranışı yapmadan önceki haline getirmesi olarak tanımlanabilir. Çok küçük çocukların bağımsız olarak çevreyi düzeltmesi mümkün olmayabilir. Bu durumda uygulayıcı yaÅŸ ve yeteneklere baÄŸlı olarak iÅŸin bir bölümünü çocuktan isteyebilir. Bir bölümüne ise yardım edebilir. Buna ”yardımla düzeltme” adı verilir.
ÇocuÄŸun uygun olmayan davranışı ile baÄŸlantılı olarak çevrenin eski haline getirilmesine çevredeki baÅŸka ÅŸeylerin de düzeltilmesi eklenerek bir tür cezaya dönüştürülebilir. Yöntem bu ÅŸekilde kullanıldığında da ”onarıcı aşırı düzeltme” adını alır. Onarıcı aşırı düzeltme, bir kasıt olmaksızın gerçekleÅŸen durumlarda kesinlikle kullanılmamalıdır.
Onarıcı aşırı düzeltme kullanırken hangi ilkeler dikkate alınmalıdır?
•   Çocuktan istenen tepki, onun uygun olmayan davranışı ile doğrudan ilişkili olmalıdır.
•   Aşırı düzeltme uygulaması davranışın hemen ardından gelmelidir.
•   Çocuğa, eğer gerekliyse, bu süreçte dereceli olarak yardım edilmeli ve bu yardım giderek azaltılmalıdır.
Onarıcı aşırı düzeltme hangi durumlarda kullanılmamalıdır?
•   Eğer çocuk kendinden isteneni yapmayı reddederse, katılmazsa ya da işbirliği içinde olmazsa, uygulayıcının fiziksel fiziksel güç kullanması gerekebilir. Bu durum çocuğu saldırgan hale getirebilir.
•   Aşırı düzeltme sürecinde beklenen performansı göstermek, çocuk için çok zor ya da olanaksız olabilir.
•   Özellikle aşırı düzeltme arkadaşların önünde uygulandığında- çocuklar öğretmenin dikkatinin uygun olmayan davranışları izlediğinin farkına varabilirler ve öğretmenin dikkatini çekmek için, uygun olmayan davranışı yapmaya yönelebilirler.
•   Aşırı düzeltme süreci, eğitim ortamlarında diğer çocukların davranışlarını ve onların öğrenmesini olumsuz etkileyebilir.

2.     OLUMLU ALIŞTIRMA
Uygun olmayan davranıştan sonra, uygun olmayan davranışın sonucunu düzleten bir uygun davranışın tekrarlanmasına olumlu alıştırma denir. Olumlu alıştırmada çocuk, uygun olmayan davranışı gösterdiğinde o anda yapılan etkinlik durdurulur ve uygun davranış sözel olarak tanımlanır. Sonra, uygun davranışın tekrar edilmesi sağlanır. Bu davranış gerçekleştiğinde, öğretmen  teşekkür ederek doğru davranışı tekrar tanımlar. Olumlu alıştırma cezalandırcı bir süreç içermemesi nedeniyle, davranışlar azaltmakta uygun bir yaklaşımdır. Doğru tepkiler için pekiştirme kullanılması, uygun olmayan davranışı yapmak için çocukları cesaretlendirebilir.
3.     OLUMLU ALIŞTIRMALARLA AŞIRI DÜZELTME
Olumlu alıştırma yöntemi, olumlu alıştırmalarla aşırı düzeltme biçiminde de uygulanabilir. Bu biçimin olumlu alıştırmadan farkı, uygun olamayan davranıştan sonra davranışın uygun biçiminin birden fazla sayıda tekrarlatılması ve bir tür cezaya dönüştürülmesidir. Bu uygulamada, genellikle, olumlu alıştırmayı pekiştirme izlenmez. Ancak, yapılan araştırmalarda pekiştirmenin olumlu etkilerine ilişkin ipuçları vardır.
BEDENSEL CEZA

Bedensel ceza, acı vermek amacıyla çocuğun bedenine elle veya bir nesne ile vurulması, baskı uygulanması gibi durumları kapsar. Eğitim ortamlarında uygun olmayan davranışları azaltma için başvurulan ama kabul edilmeyen yöntemlerden birisidir.
Bedensel Cezanın Zararları
•   Bedensel ceza, davranışı azaltmaz, sadece baskılar,yani, cezanın varlığından uygun olmayan davranışın ortaya çıkmasını engeller.
•   İyi ve haklı nedenlere dayanmayan bedensel ceza, kaygı ve saldırganlık gibi başka davranış sorunlarına yol açar.
•   Bedensel cezanın uygun olmayan davranışı baskılayıcı etkisi, uygulayıcının ceza verme davranışını artırabilir.
•   Bedensel ceza, uygun davranışın ne olduğuna ilişkin bir ipucu sağlamaz.
•   Bedensel cezalandırma davranışları, ceza alan ve bunu izleyen çocuklar için olumsuz bir model oluşturur.
•   Bedensel ceza, cezalandırılan çocukta dargınlık ve içe kapanma gibi olumsuz sonuçlara yol açabilir.
•   Bedensel ceza, olumlu iletişim kurma fırsatlarını engeller.
•   Bedensel ceza, güçlünün haklı olduğu düşüncesini yaratabilir.
•   Bedensel olarak cezalandırılan çocuğun akademik çalışmalara yönlendirilmesi güçleşir. Bu da ikinci bir ceza olarak başarısızlığı getirir.

UYGUN OLMAYAN DAVRANIÅžLARI AZALTMANIN AÅžAMALARI
1. Hedef davranış belirleme:
Seçilen bir davranış;
a. Davranış, çocuğun kendisine veya arkadaşlarına fiziksel olarak zarar vermekte mi?
b. Davranış, çocuğun ya da  arkadaşlarının öğrenmesini olumsuz etkilemekte mi?
c. Davranış, başka davranış problemlerinin ortaya çıkmasına yol açmakta mı?
d. Davranış, çocuğun sosyal ortamlardan dışlanmasına yol açmakta mı?
e. Davranış, çocuğun çocuğun kullandığı ilaçların bir yan etkisi olarak ve o sırada geçirdiği geçici bir rahatsızlığın (soğuk algınlığı, grip vb.) etkisiyle mi ilişkili?

Bu soruların bir ya da birkaçına evet yanıtı vermişseniz ikinci basamağı izleyiniz.

2. Hedef davranışın hangi ortamlarda ve ne kadar sıklıkta ortaya çıktığını belirleyiniz. Bunun için Ãœnite 6’da yer alan gözlem ve kayıt etme konusunu okuyunuz.
3. Hedef davranışı düşürmeyi hedeflediğiniz sıklığı (ölçüt) belirleyiniz. Ölçütünüz, uygun olmayan davranışı tamamın ortadan kaldırmak olabileceği gibi, sıklığı belli bir düzeye indirmek de olabilir.
4. Hedef davranışları azaltma yöntemlerini gözden geçiriniz ve en uygun yöntemi belirleyiniz. Olabildiğince ılımlı yöntemler seçmeye özen gösteriniz.
5. Yöntemi, davranış hedeflediğiniz sıklığa düşünceye kadar tutarlı biçimde uygulamayı devam ediniz.
6. Yöntemi, uygularken, seçtiğiniz kayıt etme yöntemi ile kayıt tutmayı sürdürünüz.
7. Davranış hedeflediğiniz sıklığa kadar azaldıysa ya da tamamen ortadan kalktıysa, sizi kutlarım. Diğer uygun olmayan davranışl