Ruhsal Duygusal Özür başlığı kapsamında bulunan bozukluklar çok geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Ancak bu kitapta bu bozuklukların en yaygın olarak karşılaşılanları ele alınmıştır. Konular ele alınırken, bozukluğun kısa bir tanımı ve ortaya çıkan belirtileri verilerek, olası nedenlerine değinilmiş ve ailelere yönelik öneriler verilmiştir.

Ailede özürlü bir bireyin bulunması durumu, ailenin yapısı ve aile bireylerinin yaşamlarını farklı şekillerde etkileyebilmektedir. Aileye özürlü bir bireyin katılımının en yoğun etkileri, aile üyelerinin bu durumu ilk öğrendikleri dönemde yaşanır. Bu etkiler, özellikle aileye yeni katılan bir bebeğin özürlü olması durumunda, daha yoğun olarak yaşanabilmektedir. Bir çocuğun dünyaya gelişi, beraberinde yeni umutlar, beklentiler ve zorluklar da getirse, aileler için sevinç ve heyecan verici bir olaydır. Bebeğin dünyaya gelişi ile ailede birçok değişmeler olur ve ailenin yaşamı yeniden şekillenir. Bebeğin dünyaya gelişine hazırlık aşamasında tüm aile sağlıklı bir bebek beklentisi içindedir. Ancak bebeğin ya da çocuğun özel gereksinimli bir bebek/çocuk olduğunun öğrenilmesiyle, şiddetle hissedilen hayal kırıklığı duygusu ile birlikte tüm yaşananlar daha zorlu ve yoğun hale gelir. Örneğin, hastaneye yatış ve tıbbi tedaviler, belirgin bazı gereksinimlere yönelik olarak yapılan yüklü harcamalar (özel yiyecekler, araçlar ya da konaklama), çocuğun bakımı için yapılan harcamaların bütçeyi aşması, kardeşlerin bakım gereksinimleri, ekonomik koşulların yetersizliği ya da bazı sosyal kısıtlılıklar nedeniyle özel yardım ve bakım hizmeti veren kurum ve kuruluşlara ulaşılamaması, ebeveynlerin çocuğun tedavisi için sürekli işyerinden izin almak zorunda kalmaları yaşamı zorlaştırır. Sağlıklı bir bebeğe sahip olma beklentisi içindeki ailenin bu özel gereksinimli bireyi benimsemesi ve bu duruma uyum sağlaması zaman alacaktır. Benzer şekilde sağlıklı bir gelişim süreci içinde olan ya da olduğu sanılan bir çocuğun ya da bireyin gelişiminde sapmalar ya da ruhsal duygusal sorunlar olduğunu fark eden ve öğrenen bir ailenin de bu durumu kabul etmesi ve bu duruma uyum sağlaması zaman alacaktır. Ailenin, kendisini derinden etkileyen bu olayı kabul etmesi ve buna uyum sağlaması zaman alsa da hem ailenin hem de özürlü bireyin yaşamını verimli ve sağlıklı bir şekilde sürdürmeleri için gerekli bir koşuldur.

Anne babalar, bu yoğun ve derin duygusal çalkantı içindeyken de sonrasında da karşı karşıya oldukları sorumluluklar ve görevler ile başa çıkmak durumundadırlar. Anne ve babalardan beklenen gerçeği görmeleri ve kabul etmeleridir. Anne ve babalar çocuklarının özel durumuna ilişkin yeni tutum ve becerileri öğrenmek, geliştirmek, uygulamak, nasıl yardım alacaklarını ve nereden hizmet alacaklarını belirlemek, bu kaynaklara ulaşmak ve çocuklarına ilişkin kararlara ortak katılım gibi görevleri başarmak zorundadırlar. Anne babalar çocuğun durumuna uyum sağlama ve bu durumu kabullenme süreci içinde “niçin”, “neden”, “ne zaman”, “tüm yaşamını mı etkileyecek”, “çocuğun aldığı tanı ne anlama geliyor”, “okula gidebilecek mi”, “yaşamını bundan böyle nasıl sürdürecek”? sorularına da yanıt ararlar. Bu aşamada aile, kendileri ile çalışabilecek, çocuğun durumunu değerlendirerek doğru müdahalelerde bulunabilecek bir uzmanın yardımına başvurmalıdırlar.

Bütün bunların yanında,

• Çocukla olumlu ilişkiler kurulması,
• Diğer aile üyeleri ile ilişkilerin düzenlenmesi,
• Ailenin bozulan dengesinin yeniden kurulması,
• Ev dışında da çocuğun yaşamının düzenlenmesi,
• Büyük aile (büyükanneler, dedeler, hala, amca, teyze ve dayılar) ile ilişkilerin düzenlenmesi,
• Çocuğun bakımı, eğitimi ve sosyal olanaklardan yararlanması için kaynak aranması, bulunması ve ailenin bu süreçlere aktif katılımı ailenin önemli işlevleri arasındadır.

Ailenizde çocuk ya da yetişkin ruhsal duygusal sorunları yaşayan ve özel gereksinimi olan bireylerin desteklenmesi, toplumsal yaşama tam katılımı ve aile bütünlüğünün korunması için uzmanların yardımına başvurulmasında yarar vardır. Diğer tüm özür gruplarında olduğu gibi ruhsal duygusal bozukluğu olan bireylere yönelik hizmetler içerisinde rehabilitasyon ve psikolojik danışma faaliyetlerinin çok önemi vardır. Kişiler arası olumlu ilişkilerin artması sosyal becerileri güçlendirir, böylece kısa ve uzun vadede günlük yaşama uyum hızlanır ve kolaylaşır. Ruhsal ve duygusal sorunlarda rehabilitasyon çalışmaları, bireyin fiziksel özellikleri, yetenek ve tüm özelliklerini göz önünde bulundurarak oluşturulan öneri ve/veya programlardır ve yaşam kalitesini arttırır.

Ruhsal ve duygusal sorunları olan bireylerin pek çoğunda kas kuvveti ve kondisyon sağlıklı kişilere göre zayıftır ve duruşları daha bozuktur. Bu durum özellikle genç ve yetişkinlerde ciddi kilo artışına yol açabilir (Örneğin; şizofreni tanısı olan hastalarda egzersizlerin sosyal ilgiyi ve kendine güveni arttırdığı, depresif şikayetleri ise azalttığı saptanmış olup, bu hastalarda sık görülen kalp hastalığı problemleri üzerine de faydalı etkileri olmaktadır). Bu nedenle aktivite düzeyini artırmaya yönelik destek almak amacıyla bu alandaki bir uzmandan yardım alınması son derece yararlı olacaktır.

Unutmayın yalnız değilsiniz ve her zoru yenmenin ya da baş etmenin bir yolu vardır.

DKA EĞİTİM DANIŞMANLIK 
İSTANBUL – KARTAL