0 – 12 AYLAR ARASINDAKİ ÇOCUKLARIN DİL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

( 0 – 1 YAŞ )

 

Bebek ağlama, hapşırma, öksürme gibi doğal sesler çıkarır.

Bebekle konuşulduğu zaman yada şarkı söylendiğinde vücuduyla tepki verir. (solunum hızında değişme, göz hareketlerinde değişme)

Oyuncakla ses çıkarıldığında sese vücudu ile tepki verir. (madde birdeki gibi)

Sesin geldiği yöne bakar veya sese tepki olarak vücut hareketlerini değiştirir.

Konuşarak veya hareketle onun dikkatini çekmeye çalışan kişiye bakar.

Yetişkin sesine vücut hareketleri ile veya ağlıyorsa susarak tepki gösterir.

Çeşitli rahatsızlıklara karşı farklı şekillerde ağlar.

Yetişkinin gösterdiği ilgiye gülümseyerek cevap verir.

Başını çevirerek sesi takip eder.

Sesin geldiği yöne doğru başını çevirerek sesin kaynağını arar.

Haz aldığı durumlarda gığıldar (mutlu sesler çıkarır).

Yetişkin sesine tepki olarak kendi sesini tekrarlar.

 

 

Sesli güler.

İlgi gösterildiğinde ses çıkararak tepki verir.

Kendi ellerine bakar, sık sık gülümser ve sesler çıkarır.
Başkası tarafından tekrarlandığında kendi seslerini çıkarmaya devam eder.

Aile arasında olduğunda gülümseyerek, ses çıkararak veya ağlıyorsa susarak tepki gösterir.

Anlaşılmaz sözler söyler (hece serileri gibi).

Başkalarının iadelerini gülerek tepki verir.

Aynadaki görüntüsüne gülümser ve sesler çıkarır.

Yetişkinin yüz kısımlarına (saç,burun,göz) hafifçe vurur ve çeker.

Tanıdığı kimselere doğru uzanır.

aynadaki görüntüsüne veya başka bebeklere uzanır veya elleriyle vurur.

Eline aldığı nesneleri bilinçsizce sallayarak ve sıkarak sesler çıkarır.

Müziğe tepki olarak sesler çıkarır.

Kendisi ile 2-3 dakika ilgilenildiği zaman sık sık göz kontağı kurar.

Tek heceler söylemeye başlayabilir. (ba, de, ma, da gibi)

Dikkat çekmek için sesler çıkarır.

Taklitle 2-3 defa aynı heceleri söyler. (ma-ma-ma gibi)
Ce-cee oyununu taklit eder.

Yetişkini taklit ederek el çırpar.

Yetişkini taklit ederek baş baş yapar.

Yapılan hareketlere el hareketleriyle karşılık verir.

Dört veya daha fazla değişik ses çıkarır.

Konuşanlara bakarak konuşulanı takip eder.
Tanıdığı kişilere sarılır, elleri ile vurur ve öper.

El hareketleri ile verilen basit emirleri yerine getirir (gel-git veya tel sarar gibi).

“hayır” denildiğinde yapmakta olduğu işi yapmayı durdurur (%75 oranında).

Tanıdığı nesnenin ismi söylendiğinde ona bakar. (mama, baba)
İsmi ile çağrıldığı zaman bakarak veya uzanarak (kucak için) tepki gösterir.

Basit sorulara tepki olarak hareket eder. (ör: topun nerede?)

Vücut kısımlarının birini gösterir.

sözlü oyunda, iki farklı heceyi birleştirir. (mama,baba)
Oyun oynarken güler, hafif sesle kendi kendine güler veya yüksek sesle bağırır.

Birkaç saniye için resimlere bakar.

Taklit yolu ile ses çıkarmak için oyuncakları sıkar veya ısırır.

Başkalarının çıkardığı farklı tonlardaki sesleri taklit eder.

Hayvan sesi taklit eder.

İçinde-dışında, burada-orada sözcüklerini anlar.

Kişi veya nesne belirlemek için tek sözcüklü ifadeleri anlamlı olarak kullanır.

İsmini tekrarlar.

Yetişkin konuşmasına benzeyen ancak anlaşılmayan uzun diziler meydana getirir.

İki anlamlı sözcüğü kullanmaya başlar.

Anne, baba diyebilir ve bunların dışında 1-2 sözcük söyleyebilir.

 

12 – 24 AYLAR ARASINDAKİ ÇOCUKLARIN DİL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

( 1 – 2 YAŞ )

 

İki ne arasından adı söylenen nesneyi seçer.

İstendiğinde bir nesneyi gösterir.

“Bu ne?” diye sorulduğunda ya bir sözcükle ya da sözcüğe benzer bir ifade ile cevap verir.

Çocuk hemen hemen söylenen her şeyi anlar.

Adı söylenince cevap verir.

Pencereden dışarıya bakıp gördüğü nesneleri gösterir.
Üç nesne arasından adı söylenen nesneyi seçer.

Adı söylenen bir vücut bölümünü gösterir.
Bir tane basit, iki ya da üç sözcüklü talimatı yerine getirir.

İstenildiğinde tanıdık bir nesneyi öbür odadan getirir.

Adı söylenen iki vücut bölümünü gösterir.

Birbirine bağlı iki emri yerine getirir.(bebeği al, bana ver vb.)
Kaynağı saklanmış sesleri arar.(yastık altında çalan saat vb.)

Aile bireylerinin adlarını bilir.

Basit resimleri gösterir.

Adı söylenen üç vücut bölümünü gösterir.

Konuşma sırasında konuşanın yüzüne bakar ve konuşmasını bitirirken tekrar dinleyenin yüzüne bakar. Kendisine bir nesne verildiğinde nesne ile ilgili istenen iki etkinliği yerine geitirir.
Odanın dışından gelen seslerin kaynağını arar.

Sık sık “bu ne?” diye sorar.

İsim ve fiili cümleler kurar.

Üç farklı yönlendirmeyi uygular.(topu al, bana at, otur vb.)
Adı söylenen dört vücut bölümünü gösterir.

İsmi söylenen kişiyi resimde gösterir.

Duyduklarını tekrarlar.

Kendisine bir nesne verildiğinde nesne ile ilgili istenilen üç etkinliği yerine getirir.

Dört resim arasından ismi söylenen resmi seçer.

Adı söylenen üç çeşit giysiyi seçer.

Kısa hikayeler dinler.(5 dak.)

Okumayı taklit eder.

Kısa bir öyküyü sonuna kadar dinler.

Tuvalete girmesi gerektiğinde haber verir.

Yiyecek ve içecekleri sorar.

Kendine yönelik olarak “ben”der.

“Bir adet” ve “çok” ayrımını yapar.

Çocuğun ismi söylenerek(… nerede?) şeklinde sorulduğunda kendini gösterir.

 

24 – 36 . AYLAR ARASINDAKİ ÇOCUKLARIN DİL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

( 2 – 3 YAŞ )

 

İstenilen nesneyi başka bir odadan getirir, götürür.

İstenilen kişiyi çağırır.

Müzik veya hikaye etkinliğine 5-10 dakika süreyle katılır.

Kendisine hatırlatıldığında “lütfen” ve “teşekkür ederim” der.
Basit ev işlerine yardım etmeye çalışır. (faraş tutmak)

Hareket bildiren sözcükleri anladığını hareketi yaparak gösterir.

Sorulduğunda bir seçim, tercih yapabilir.
Bildiği sıfatlar için uygun tepkiyi gösterir. (mutlu, mutsuz, yorgun, uzun, sıcak….)

olay sırasına uygun olarak taklidi oyunlar oynar. (bebeğini beslemek, yıkamak, uyutmak …)

İstenildiğinde nesneyi bir başka nesnenin içine, dışına, altına koyar.

Bilinen sıfatları kullanır. (sıcak, soğuk, uzun, kısa…)

Hareket ve iş belirten resimleri isimlendirir. (yemek, içmek, uyumak…)

Basit faaliyetler için “ ….(isim) ne yapıyor ?” sorusunu cevaplar.

2 sözcüklü dizelerde isim + sıfat veya isim + isim birleştirir. (büyük top, top sandalye…)

2 sözcüklü dizelerde nesne ve fiili birleştirir. (yemek pişir, çay iç…)
2 sözcüklü dizelerde isim + fiili birleştirir. (baba git…)

Tanığı bir şarkıdaki her dizenin son sözcüğünü tekrarlar ve hareketle gösterir.
Tuvalet ihtiyacını sözel olarak bildirir.

2 sözcüklü ifadelerde “burada” veya “orada” sözcüklerini isim ya da fiille birleştirir. (sandalye burada…)
Mülkiyeti ifade etmek için iki sözcüğü birleştirir. (baba araba…)

Resimlerdeki detayları görür. (dükkan, sokak…)

Sözel ipuçları verildiğinde taklit oyununa katılır.

Kullanışı tanımlandığında önceden tanıdığı nesneyi seçer. (hangisi ile içeriz ?, hangisi ile yeriz ?…)

Nerede sorusunu cevaplar.(altında, üstünde, yanında….)

Tanıdığı çevresel (doğadaki) sesleri isimlendirir. (bu ne sesi? Tren, araba, kuş…)
3 sözcüklü dizilerde isim , fiil ve sıfatı birleştirir.(baba işe gitti,…)

Kim ister? sorusuna kendi ismini söyleyerek cevap verir.

Kullanılışı tanımlandığında doğru nesnenin ismini söyler. (ne ile yemek yeriz? Kaşık; neyin üstünde otururuz?, sandalye…)
Basit hikayeleri dinler.(10 dak.)

Yaşını söylemek için parmaklarını kullanır.

Sorulduğunda cinsiyetini söyler.

Şimdiki zaman ekini kullanır. (koşuyorum…)

Taklit oyunları sırasında yetişkinle konuşur.

Televizyon seyrederken tanıdığı televizyon kahramanlarının isimlerini söyler.

Yetişkinin kıyafetlerini giyerek oyun oynar.

Sözcüklerin çoğul hallerini kullanır.

Geçmiş zaman ekini uygun yerlerde kullanır.(-di, -miş ekleri )

Karmaşık resimleri anlatır.

Sesinin tonunu %90 oranında kontrol eder.

Sohbet sırasında “ bu (o) nedir ?” diye sorar.

Kurallı cümleler kurar.

İsmi yerine “ ben, benim” ifadelerini kullanır.

İstemediğini “hayır” ile ifade eder.

“Kim?” sorusuna isim söyleyerek cevap verir.

“Kimin?” sorusuna “….in” Diyerek cevap verir.

Nesneleri isimlendirir ve nesnenin özelliği ile ilgili cevap verir.(Bu nedir? Masa,kitap)

Bazı sınıf ifadelerini kullanır. (oyuncak, yiyecek, hayvan…)

Bazen istek ve rica belirten ifadeleri kullanır.(lütfen, yapabilir miyim?)

Ritmik seslere el çırparak, ayağını yere vurarak katılır.

 

37- 48 AYLAR ARASINDAKİ ÇOCUKLARIN DİL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

(3-4 YAŞ)

 

4-5 Sözcüklü diziler kurarak konuşur.

Müzik eşliğinde dans edip şarkı söyler.

Müzikli oyunlarda yüksek alçak sesleri ayırt eder.
Diğer çocukları taklit ederek kurallara uyar.

Kendisine hatırlatılmadan da tanıdığı yetişkinleri selamlar.

Basit bir sohbete katılır.

Büyük ve küçük nesneleri isimlendirir.(“bu nasıl top” sorusuna uygun cevabı verir.

Sözel direktif verildiğinde 10 vücut kısmını gösterir.

Sözel direktif verildiğinde resimden kız ve erkeği gösterir.

Kendisine model olunduğunda 3’e kadar sayar.

Basit ve sık tekrarlanan bir hikayede “ sonra ne oldu ?” sorusuna beklenen cevabı verir.

Arkadaşından onun oynadığı oyuncakla oynamak için izin ister.

Kendiliğinden “ lütfen ” ve “ teşekkür ederim ” der. (% 50 oranında)

Telefona cevap verir. Yetişkini telefona çağırır veya tanıdık kişiyle telefonla konuşur.

“Nerede ve kim” ile başlayan sorular sorar.

Soru cümlesi için “mi” ekini kullanır (annem geldi mi?)

Düzenli olarak uygulanan öykü saatine 5 dakika süre ile katılır.

İçinde, dışında, arkasında, üstünde ifadelerini anlar ve ona göre davranır.

Söz ve hareket içeren çeşitli parmak oyunlarını tekrarlar.

Kendisine model olunduğunda 10 nesneyi sayar.

Yetişkinin yönettiği grup oyunlarında kurallara uyar.

Daha büyük çocukların liderliğini yaptığı grup oyunlarında, kurallara uyar.

Kendi projesi üzerinde çalışırken, diğer çocukların yanında oynar ve onlarla konuşur (30dakika)
“niçin?” ile başlayan sorular sorar ve yetişkinin cevabını dinler.

İstendiğinde 3 rengi isimlendirir.

Kare, daire ve üçgeni isimlendirir.

İki bağımsız emri yerine getirir. (topu al , kitabı ver)

İstendiğinde adını ve soyadını söyler.

“nasıl?” sorusuna cevap verir.

Sesleri bir sıraya veya alet serisine göre tekrarlar. (davula vurma, çıngırak sallama, çelik üçgene vurma.)

Geçmiş zamanla ilgili ifadeleri kullanır.

Nesnelerin benzer ve farklı olduğunu söyleyebilir (özelliklerine ve işlevlerine göre)

Tanıdığı durumlarda büyüklükle ilgili sıfatları kullanır.

Taklit oyunlarında yetişkin rollerini alır.

Oyun geliştikçe daha sonra neler olacağını planlayıp anlatır (yemek hazırlama, yemek yeme, bulaşık yıkama)

En son yaptığı deneyimleri anlatır.

Hikayedeki olaylarla ilgili “niçin?” sorusunu cevaplar.

Nesnelerin nasıl kullanıldığını söyler (bardakla ne yapılır)

Gelecekle ilgili olayları anlatır.( yapacağım, yapmak istiyorum, yapmam gerek)

Çoğul eklerini yerinde ve doğru kullanır.

Oluş sırasına göre iki olayı anlatır.

Malzemelere uygun taklidi oyunlar geliştirebilir. ( piknik sepetini görünce pikniğe doktor setini görünce doktora gitmeyi canlandırır.)

Konuşması yabancılar tarafından anlaşılır.

 

48 – 60 AYLAR ARASINDAKİ ÇOCUKLARIN DİL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

(4 – 5 YAŞ)

 

Birbirini takip eden üç işi yapar.

Edilgin cümleleri anlar (kapı Ahmet tarafından açıldı).

İstenildiğinde bir nesnenin veya resmin eşini bulur.

Konuşurken “lütfen, yapar mıydınız, yapabilir misiniz ” gibi sözel ifadeleri kullanır.

Birleşik cümleler kullanır (topa vurdum, top yuvarlandı).

İstendiğinde nesnenin üstünü ve altını gösterir.

İstendiğinde bir çalışma sayfasındaki nesnenin, üstündeki ve altındaki nesne resimlerini gösterir.

Kısaltmalar kullanır (biliyorum,istiyorum).

Resimdeki mantıksızlıkları ve saçmalıkları gösterir.

Kız kardeş, erkek kardeş, anneanne, babaanne ve dede gibi kelimeleri kullanır.

Zıtlıklarla ilgili karşılaştırmalarda en son kelimeyi söyler.(hangisi büyük, hangisi küçük? İfadesinde büyük ve küçük nesnelerden önce küçük olanı gösterir.)

Resimli ipucu olmadan bildiği hikayeleri anlatır.

Belirli bir sıfata ait olmayan resmi (hayvan olmayanı) gösterir.

İki kelimenin kafiyeli olup olmadığını söyler. (atkı-askı, kitap-ördek)

Karmaşık cümleler kullanır. (çünkü….)

Sesin yüksek mi alçak mı olduğunu söyler.

Üşüdüğün zaman ne yaparsın?, Yorulduğun zaman ne yaparsın? Acıktığın zaman ne yaparsın? şeklindeki soruları cevaplar.

Gramer kullanımı daha iyidir.

Geçmiş zamanı daha kurallı kullanır.

Çok soru sorar.

1500-2100 kelime bilir.

Konuşması tam olarak anlaşılır.

Konuşması akıcıdır.

Adresini, telefon numarasını bilir.

Belli başlı olayları olay sırasına göre sıralar.

Cümlenin anlamını bozan sözcüğü söyler.

Tamamlanmamış olarak verilen hikayeyi özgün bir şekilde tamamlar.

 

 

 

60 – 72 AYLAR ARASINDAKİ ÇOCUKLARIN DİL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

(5 – 6 YAŞ)

 

Bozuk paraları tanır.

Adını ve soyadını söyler.

Ailesindeki kişilerin isimlerini söyler.

Sorulduğunda kendisine ait bilgileri verir.

Haftanın günlerini sırasıyla söyler.

4-7 sözcükle cümle kurar.

Günlük deneyimlerini anlatır.

3 veya 5 bölümlük hikayeyi birleştirir ve anlatır.

Sayıları ritmik sayar.

Az-çok kavramlarının anlamını bilir ve gösterir.

Birkaç’ın anlamını bilir.

“dün” ve “yarın”ı anlamlı olarak kullanır.

Renk,büyüklük,şekil ve sayı kavramlarını anlar.

Kelimeleri tanımlar.

Basit şakalar yapar.

Yer veya hareket tarif eder (…..ya doğru, oradan…. Oraya, uzakta gibi).

“niçin” sorusunu açıklayarak cevaplar.

“ bana tersini söyle” sorusunu yanıtlar.

Eğer ……..olsaydı ne olurdu? Sorusunu cevaplar.

Nesnelerin konumunu söyler. (altında, üstünde, yanında gibi)

“-ebilirdi,” “ –acaktı” ifadelerini kullanır.

Somut nesneleri yapılarına göre daha ayrıntılı olarak tanımlayabilir.

Soyut nesnelerin anlamlarını söyleyebilir

.Zıt anlamlı somut kelimeleri söyleyebilir.

Zıt anlamlı soyut kelimeleri söyleyebilir

Yeni ve bilmediği kelimelerin anlamlarını sorar.

Sıfatları rahat kullanmaya başlar.

Cümlelerde dün ve yarın, sabah ve akşam kavramlarını anlamlı olarak kullanır.

Cümle yapısı ve şekli hemen hemen yetişkininkine benzer.